Tilburg als Fietsstad
'De ambitie is helemaal weggelekt'
Is Tilburg nog wel de fietsstad die het ooit was? De vraag dringt zich op na een aantal recente incidenten. Met name de werkzaamheden rond de Hart van Brabantlaan hebben verbazing gewekt omdat oversteken een bezigheid werd voor mensen met een verborgen doodswens. Het Milieucafé besloot om twee deskundigen te bevragen over het Tilburgse fietsbeleid en voorzieningenniveau.
Michel stelt Angela van der Kloof voor. Ze is consultant duurzame mobiliteit bij Mobycon en kent Tilburg goed omdat ze meeschreef aan het Tilburgse fietsplan van 2005.
Tweede gast en oud-Tilburger Herbert Tiemens werkt en fietst veel in de regio Utrecht omdat hij daar fietsbeleid voorbereidt en vormgeeft. Beiden krijgen een luid applaus uit de zaal. Waarop Frans Post preciseert dat er geen oud-Tilburgers bestaan. Eens een Tilburger, altijd een Tilburger.
Top en flop
Terzake. Beide deskundigen is gevraagd om de drie sterkste en de drie zwakste punten van Tilburg in kaart te brengen. Om maar met de Top 3 te beginnen:
Voor Angela is de rode fietsroute nog steeds een absolute topper. De nummer 1 dus. "Jammer genoeg is de TOF-route gedeeltelijk verdwenen - bij Tuinstraat, Pieter Vreedeplein en korte Heuvel. Ik begrijp dat de stad zich ontwikkelt maar het blijft onbevredigend. Vandaag vind ik een mooi moment om te bepleiten of de fietsroute geen monumentenstatus kan krijgen. We realiseren ons niet hoe bijzonder dat fietspad is geweest - niet alleen in Tilburg maar wereldwijd. Destijds in de jaren '80 was de eerste route een pilot. Een experiment met een lange as door de stad, als ruggengraat voor een te ontwikkelen netwerk. Daar kwam de hele wereld naar kijken."
Herbert Tiemens haakt daarop in: want zijn sof nummer 1 is de afbraak van de fietsroute. Korte Heuvel, Pieter Vreedeplein, Tuinstraat. "Je bent als fietser de routing kwijt. Het is daar geen route meer. Een icoon is verdwenen. En het betekent ook gewoon dat je minder prettig doorfietst."
De zaal blijkt deze opvatting in overgrote meerderheid te delen.
De top nummer 1 is voor Tiemens de fietsenkelder onder de Heuvel. Hij herinnert zich nog dat de Lindeboom werd omgehakt, en dat René van Diessen en Berry Stok in de boom geklommen waren. "Een emotioneel moment maar ik vond die stalling wel een hele mooie vervanging." Ook hier blijkt de zaal het mee eens.
Verder door de top. Voor Angela van der Kloof zijn de gratis stallingen een goede nummer 2. Gevolgd door het sternet. "Want over het algemeen is dat van een comfortabele kwaliteit. Zeker als er roze asfalt op de fietspaden ligt."
Herbert Tiemens heeft de Stokhasseltlaan op 2 gezet. "Noord was altijd een rare wijk, toen ik nog studeerde. Men heeft de racebaan voor auto's versmald en een goed fietspad aangelegd. Als derde opteert Tiemens voor de herdgangen (Goirkestraat en Trouwlaan bijvoorbeeld): ook daarlangs is het sternetwerk mooi uitgerold.
Suboptimaal
Mooie pluspunten bij elkaar. We gaan door met de flop 3. Voor Tiemens staan, na de afbraak van de TOF-route, de stationsstallingen op nummer 2. "Er gaat nu met de grote verbouwingen iets gebeuren. En dus wordt er iets gebouwd voor de komende vijftig jaar. Maar ik vind dat het weer een suboptimale oplossing wordt. De geplande hoeveelheid plekken is wel goed maar de locatie is ongelukkig. En je fiets moeten stallen op een verhoogd postperron noem ik niet gebruiksvriendelijk."
Angela van der Kloof is helder over haar nummer 1: "Nul PR! Er wordt helemaal geen boodschap meer uitgedragen. Mensen mogen het blijkbaar allemaal zelf uitzoeken." Op nummer 2 staan de cityring en de nieuwe Burgemeester Brokxlaan door de Spoorzone. Deze wegen lijken vooral aangelegd voor de auto. "Het zijn schoolvoorbeelden van wat ik noem 'to be stuck in the American Dream'. De auto's kunnen lekker doorkachelen en rijden 50 - als daarop gehandhaafd wordt want vaak rijden ze harder. We hebben een aantal dodelijke ongevallen gezien. De keuze is gemaakt voor een ring die om de binnenstad klemt. De maximum snelheid had ook 30 kilometer per uur kunnen zijn. Fietsers en voetgangers hebben dan meer tijd om over te steken. Aan de hand van dit beleid kun je je afvragen: is Tilburg nog een fietsstad? Mede door dit soort besluiten, vind ik van niet. Het zijn allemaal politieke keuzes."
En op 3 prijken de al genoemde gebrekkige omleidingen bij de werkzaamheden aan Spoorlaan en Gasthuisring.
Voor Herbert Tiemens staat op de derde plaats bij de minpunten het gebrek aan ambitie. "Ik hoor niets meer van Tilburg, ik hoor niets meer van mijn stad! Niets op fietsgebied, niets over duurzaamheid. Den Bosch is gastvrij, Eindhoven doet alles met design. En Tilburg?"
Voor Tiemens staat Den Bosch ook op fietsgebied zijn mannetje. "Je mag daar overal fietsen, ook in het kernwinkelgebied en dat is goed. Fietsers hebben heel goed in de gaten hoe dat werkt. Als het druk is met winkelend publiek rijden ze om. Zelfs Eindhoven, toch bij uitstek een autostad, zet tegenwoordig in op openbaar vervoer en de fiets. Want meer auto's passen gewoon niet meer in de binnenstad. Het verkeer loopt vast. Eindhoven gaat niet over toto auto's pesten maar stimuleert alternatieven. Zo worden 'slow lanes' aangelegd die de toplocaties verbinden. Ook in Eindhoven zie je tegenwoordig roze asfalt."
Kopenhagen koploper
Zoals gezegd, Tiemens hoort niets meer van Tilburg. Wat mist Angela van der Kloof het meest? Ze geeft een vergelijkbaar signaal af: "In de basis zie je een heleboel goede dingen maar het wordt niet uitgedragen. Dat is ook een kwestie van mentaliteit. Het heeft te maken met vooruit willen kijken, en als verkeersplanner even nadenken over wat fietsers nodig hebben. Nu is de situatie iedere keer anders en soms regelrecht gevaarlijk. Je ziet eenzijdige ongevallen en soms zijn die ernstig."
Frans Post projecteert een dia van Looi Naaijkens die grote hilariteit wekt. Het vormt de opmaat naar een paar korte filmpjes over het Zweedse Malmö. We zien een fietsroute met speciale beugels waaraan wachtende fietsers bij een verkeerslicht zich kunnen vasthouden. We zien een teller langs de fietsroute die het aantal fietsers weergeeft. We zien een openbare fietspomp.
Van der Kloof: "Malmö heeft de ambitie om meer fietsers dan automobilisten in het centrum te krijgen. Zoiets moet je mensen ook laten weten en je moet ze meenemen in het verhaal. Fietsen is daar voortaan de norm, niet de auto. En mensen zijn sociaal, ze zitten zo in elkaar dat ze bij de norm willen horen."
Van der Kloof wil maar zeggen: plannen uit de jaren '70 en '80 volstaan niet meer voor een fietsstad anno 2013. De wereld is verder gedraaid; de norm is veranderd en de lat ligt hoger. "Wereldwijd bekeken is Kopenhagen nu fietsstad nummer 1. En dat ligt niet aan de infrastructuur."
Raadsleden
Michel Jehae gaat de zes raadsleden af voor commentaar - ze zijn nu toch in de zaal.
Mieke Heuvelmans (D66) vindt het verklaarbaar dat sommige zaken in het centrum nu niet op orde zijn: "Logisch want we zijn enorm aan het verbouwen." Ze knoopt er een compleet programma aan vast: "Ik ben het wel eens met de noodzaak van snelheidscontroles op de Spoorlaan. Verder is dit niet een goede tijd om tot een afgewogen oordeel te komen. Wel ben ik het eens met de oproep dat we moeten blijven investeren. Daarnaast moeten we het onderhoud op peil houden. De fietsveiligheid bevorderen en meer laadpalen neerzetten voor e-fietsen (voor oudere mensen)."
Maarten van den Tillaart (CDA) maakt zich vooral druk over het oversteken. "De situatie aan de Noordhoekring bij Montessori Basisschool De Elzen is onaanvaardbaar. Daar heb ik aandacht voor gevraagd. Dit is geen schoolroute maar een kindersurvival en daar moet een adequate voorziening voor komen."
Paulus Oerlemans van GroenLinks noemt het Tilburgse beleid op zich goed. "Alleen in de uitvoering is er onvoldoende aandacht voor fietsers. Het zit ambtelijk gewoon onvoldoende tussen de oren. En de wethouder let daar onvoldoende op. GroenLinks vraagt hier permanent aandacht voor, samen met Tine van de Weyer. De ambitie om weer fietsstad nummer 1 te worden staat in ons verkiezingsprogramma. De ambtenaren zijn wegbezuinigd maar het budget moet gewoon terug!" Oerlemans oogst er een applaus mee.
Tine van de Weyer (PvdA) is een van de indieners van een voorstel om 100.000 euro uit te trekken voor het aanpakken van fietsknelpunten. "We hebben een digitale kaart laten maken waarop mensen fietsknelpunten en -problemen kunnen aangeven (www.fietsmeldpunt.nl). Deze kaart zag binnen de kortste keren volslagen rood! In twee weken tijd..."
Jakob Borgesius van de VVD geeft spontaan een ironisch compliment aan Frans Post. "Je hebt het goed opgenomen voor de automobilist." En eindigt op een serieuze noot: "Fietsers zijn voor de VVD één van de categorieën verkeersdeelnemers. Zelf heb ik drie fietsen en geen auto... Over het algemeen vind ik de voorzieningen in de stad goed. De knelpunten zijn ons bekend maar mijn partij vindt fietsen geen prioriteit per se. Daar zijn we heel helder over."
En daarmee is het rondje compleet en de tijd vol. Conclusie: Tilburg is zijn voorsprong kwijt geraakt. Zaken die men in Malmö bedenkt worden hier niet eens overwogen.
Volgend artikel: To Twelve
Foto’s: Wendy Presser
Verslag: Hans van den Berk
