Activisme in tijden van polarisatie
Schuivende grenzen en niet-gehaalde klimaatdoelstellingen
Na de column is de vraag aan de burgemeester of hij begrip heeft voor de moedeloosheid die jonge mensen kan treffen, als ze geconfronteerd worden met de klimaatcrisis? Wat als iemand het gevoel krijgt dat demonstreren niet meer helpt?
Het gesprek zal altijd moeten plaatsvinden, vindt Weterings. "Ik begrijp heel goed het gevoel van urgentie van het klimaatprobleem dat Berenike verwoordt. De vraag is of dit moet uitmonden in acties die verboden zijn. Daar heeft de rechter inmiddels ook iets over gevonden. Pas altijd op met wat je doet. De discussie op het scherpst van de snede voeren: Ja. Mogelijkheden vragen om te demonstreren en meer aandacht vragen voor je standpunt: Ja, daar krijg je in Tilburg ook toestemming voor. Maar blijf wel binnen de spelregels van de openbare orde."
Het gezelschap wordt uitgebreid met Alicha van der Aa. Ze voert actie voor Extinction Rebellion en is daarnaast raadscommissielid in Den Bosch voor de Bossche Groenen en heeft dus ervaring met beide kanten van de medaille. Ze was betrokken bij de genoemde actie op Schiphol, en in Duitsland bij de protesten tegen de ontruiming van het dorp Lützerath voor de uitbreiding van de bruinkoolmijn. En een jaar geleden hield ze een kolentrein tegen. Aanvankelijk dacht ze eenvoudig op twee fronten actief te kunnen zijn: als actievoerder en in de politiek. "Maar inmiddels ben ik erachter dat het in de politiek niet gaat werken." Ze wijst op het item over de waterschapsverkiezingen: deze instanties zeggen zelf al dat ze hun doelstellingen niet gaan halen.
Presentator Marc Pruijn peilt de stemming in de zaal. Hoe staat men tegenover het formele traject: het indienen van een handhavingsverzoek? Een ruime meerderheid staat hier achter, inclusief Alicha en de burgemeester. Stapje verder dan: Marcel Horck betoogt al meer dan vijfhonderd dagen voor het stadskantoor tegen de komst van bedrijventerrein Wijkevoort. Ook daar heeft men geen bezwaar tegen. Nog een stapje verder: het blokkeren van de Cityring of het bezetten van bedrijven? Nu neemt de steun zichtbaar af. Alicha is nog voor, de burgemeester niet meer. Hetzelfde beeld zien we bij Berenikes variant, het vastketenen aan een vliegtuig. En bij het vastlijmen aan schilderijen tot slot.
Burgemeester Weterings vindt de voorbeelden duidelijk. Protesteren bij het stadhuis mag gewoon. Voor demonstreren heb je geen toestemming nodig maar je moet wel een melding doen. De burgemeester kan dan maatregelen treffen om de veiligheid te garanderen. Daar heeft hij een beleidsruimte, bijvoorbeeld demonstraties verwijzen naar een andere locatie. Het onderwerp van de demonstratie maakt hierbij niet uit want dat valt onder de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van demonstreren. "Dit zijn grondwettelijke vrijheden. Ik heb ook geen opvattingen over wat er gemeld wordt op zo'n demonstratie - tenzij er opgeroepen wordt tot forse overtredingen van de wet. [De burgemeester raakt hier aan de arrestaties die plaatsvonden in Den Haag, voordat de A12 werd geblokkeerd, red.] Als het de kant op gaat van opruiing kan zelfs de Officier van Justitie zelfstandig ingrijpen."
Twee maten
Alicha vertelt dat voor haar de grens aan het schuiven is. "Vier jaar geleden vond ik het al eng om te stoepkrijten, nu vind ik niet bezwaarlijk om me vast te lijmen aan treinrails. Voor mij ligt de grens bij schade berokkenen aan individuele personen."
Burgemeester Weterings grijpt in beginsel in als de wet wordt overtreden, of gemaakte afspraken forst worden geschonden. Maar het blijft een afweging of het ingrijpen zelf de ordeverstoring niet erger maakt. Dit speelde bijvoorbeeld bij de boerenprotesten. "Blokkeren van de openbare weg bij een distributiecentrum van een supermarkt is niet toegestaan. Maar je weegt dan wel af hoe groot de schade wordt van het ingrijpen. En aan de andere kant, hoeveel schade het bedrijf in kwestie lijdt." Het is dus niet eenvoudig een lijstje afvinken, bedoelt de burgemeester.
Alicha vindt dat er met twee maten gemeten wordt. "Boerenprotesten kunnen doorgaan en je kunt een minister bedreigen, en wij van Extinction Rebellion worden opgepakt omdat we een aangemelde legale demonstratie willen gaan doen. Ik hoop heel erg dat díe trend niet doorzet maar ik ben bang van wel, als je ziet wat er nu in Engeland gebeurt." Voor het klimaat ziet ze de toekomst somber in. "Ik denk dat we de doelstellingen met zijn allen niet gaan halen en dat er echt veel meer actie en veel heftiger actie nodig is dan een demonstratie op het Malieveld." Ze hoopt dat meer mensen dit gaan inzien en dan ook zelf in opstand durven te komen.
Annemieke informeert of de burgemeester toch niet heimelijk sympathiek staat tegenover de zaak waar Alicha voor strijdt? "Zeker," komt direct het antwoord. "Als je het klimaat belangrijk vindt, en als je toekomstbeeld is zoals Berenike dat zojuist schetste, dan moet je daar alle aandacht voor kunnen vragen. Maar de grens voor actievoeren ligt wel bij het beperken van de mogelijkheden voor anderen. Ik kan me niet voorstellen dat de burgemeester van Den Haag, toestemming heeft gegeven voor demonstraties óp de A12." Naast gevaar kunnen deze ook leiden tot escalatie.
Afgemeten aan het applaus zijn alle gasten erin geslaagd om begrip te kweken voor hun standpunt. En dat is ook een compliment aan het publiek.
Volgend artikel: Vuurwerkverbod
Alicha in debat met de burgemeester
Foto's: Wendy Presser
Verslag: Hans van den Berk
