2019

Beekprik terug in de Reusel

Ondanks de regen en ondanks Black Friday (nota bene op donderdag) loopt Paradox prettig vol. Presentator Michel Jehae is weer van de partij al loopt hij nog voorzichtig met een kruk. De opening van het 126ste Milieucafé is geïnspireerd op de gevleugelde term #rotmaatregel. Dus krijgen Klaas Dijkhoff (wachtgeld), logistieke distributiecentra (dozen), en de roetveegpieten (#roetmaatregel) er van langs.

De eerste gast van de avond is Frank Spikmans van stichting Ravon. De afkorting staat voor Reptielen, Amfibieën, Vissen Onderzoek Nederland. Als organisatie hoort men thuis in het rijtje van de Vogelbescherming, verduidelijkt Frank.

Frans is opgeleid als aquatisch ecoloog en hij is te gast omdat hij alles weet van een succesvol beschermingsverhaal. De beekprik, een typische vis die eruit ziet als een regenworm, zwom vroeger in talrijke Brabantse beken. Met de ruilverkaveling en het rechttrekken van veel beken en rivieren verdween de soort uit Brabant. Met één uitzondering: in de Keersop, een zijrivier van de Dommel, zaten ze nog wel. Met subsidie van de provincie Brabant kwam in 2014 een programma op gang voor herintroductie. En zo kwam Spikmans in beeld.

Prikken
De beekprik is een bijzonder diertje, legt Frank uit. Het is een gewerveld dier, het zwemt onder water en het heeft kieuwen. De soort is honderden miljoenen jaren geleden ontstaan en sindsdien nooit meer veranderd. "We zien dus echt een levend fossiel. De rivierprik geldt als zijn grote broer; die zuigt zich parasitair vast aan een prooi en prikt vervolgens. Beekprikken doen dat niet, ze voeden zich in de bodem. Een nog grotere broer is de zeeprik; die ligt aan de basis van een zeer onsmakelijk ogend recept in Portugal. Beekprikken worden wel gegeten door het ijsvogeltje en als zwaar beschermde soort staan ze op de rode lijst."

 

Aan de hand van een toepasselijke dia laat Spikmans zien dat de beekprik bijna was uitgestorven in Brabant. "Het vervelende is dat deze vissen niet uit zichzelf kunnen terugzwemmen naar een oude habitat. In de Reusel [van Reusel naar Moergestel, red] was hij sinds 1960 verdwenen. Maar in de Keersop [Luyksgestel-Waalre, red] zat hij nog wel. De Reusel is echter onbereikbaar, omdat er in de Esschestroom stuwen liggen."

De Reusel is dus niet ongeschikt voor de beekprik, alleen onbereikbaar. Omdat de waterkwaliteit de laatste decennia sterk verbeterd is, en de beek 'morfologisch intact' was, kon er vijf jaar geleden een hersteloperatie starten.

"Het probleem is dat prikken zich niet laten kweken," vertelt Frank. "Je kunt niet werken met een mannetje en een vrouwtje. De beestjes paren wel maar de larven willen niet eten in gevangenschap. Daarom zijn we met grote netten naar de Keersop getogen. Per jaar zijn daar duizend beekprikken gevangen. Daar waren we overigens in een dag mee klaar; een kwestie van zoeken op de juiste plekken."

De gevangen beekprikken zijn vervolgens uitgezet in de Reusel en daar doen ze het goed. De aantallen nemen langzaam maar zeker toe, al had men vorig jaar wel last van de droogte. "In 2018 viel de Reusel echt droog maar waterschap De Dommel heeft adequaat ingegrepen zodat het water bleef stromen."

De Ravon zou het kunstje graag op meer plekken herhalen maar helaas: "We vonden nog nergens een mooie intacte beek met een grind- en zandbodem, en met voldoende organisch materiaal. Voorlopig blijft het dus even bij de Reusel." En bij de Keersop als stabiele bakermat voor de beekprik, natuurlijk.

 


Volgend artikel: 013 Food presenteert zich


Verslag: Hans van den Berk

Foto's: Wendy Presser