Berend de Vries: Tilburgse Energie Garantie

Tilburg werd op 29 september tijdens het landelijke congres Duurzaam Bouwen, uitgeroepen tot Klimaatstad 2011. Het versloeg Rotterdam en Houten met een stevige presentatie over de ontwikkeling van het Klimaatschap, de Middenbrabantse Ontwikkelingsmaatschappij voor Energie en Duurzaamheid (MOED), het Klimaatbureau, de klimaatverklaring die door steeds meer ondernemers wordt ondertekend, en de Klimaatadviesraad. Mogelijk speelde ook een rol dat het college drie milieuwethouders kent: Marieke Moorman (Water, Natuur en Landschap), Roel Lauwerier (Mobiliteit, Infrastructuur, Schoonhouden stad) en als opperwethouder D66-er Berend de Vries (Milieu en nog een hele hoop meer).

Berend was al twee keer eerder te gast in het Milieucafé, in mei 2010 en januari 2011. Inmiddels is hij ruim anderhalf jaar bezig en dat maakt nieuwsgierig hoe de groene vlag erbij hangt. Hoewel De Vries met recht kan gelden als de best geklede wethouder komt zijn niet zo best geklede collega Jan Hamming (PvdA) veel frequenter in de publiciteit met zijn armoedebeleid. De Vries zit er niet mee: "Ik vind belangrijker dat ik wat bereik dan dat ik in beeld kom," klinkt het afgemeten.

Plastic afval
Eén van zijn speerpunten is afvalscheiding. De gemeenteraad ging 1 november unaniem akkoord met een voorstel om een proef te starten, waarbij plastic verpakkingsafval voortaan huis-aan-huis wordt opgehaald. Afval blijkt een lastig dossier, weet de wethouder. Je hebt ideeën, er is beleid en in de praktijk heb je te maken met lastige contractonderhandelingen. Maar: er is een verschil tussen de langetermijndoelen en de quick wins. En de proef met plastic is een voorbeeld van allebei. Blijkbaar zijn de oranje containers toch niet zo ideaal...

De Vries legt uit dat het scheiden van het afval heel aardig verloopt, maar dat het nog beter kan. "Tilburg scheidt 44 procent en dat is goed. Amsterdam en Rotterdam zijn nationale hekkensluiters met 10 procent; Nijmegen is koploper met 60 procent. Tilburg zit dus netjes in de middenmoot. Naar mijn smaak moeten we dat verder kunnen verbeteren. Het publiek hier in Paradox doet het ongetwijfeld voorbeeldig maar dat is niet in alle wijken zo. Vele tonnen die nu in de restafvalbak belanden kunnen worden gerecycled."

Specifiek over plastic scoort Tilburg nu enkele kilo's per inwoner per jaar. Vele Tilburgers blijken echter geen 'plastic heroes' en maken de regelmatige gang naar de oranje container dus niet. Andere steden halen met een andere aanpak wel 20 kilo per huishouden, gewoon door het makkelijker te maken. Daarom gaat Tilburg het plastic huis aan huis ophalen, in twee varianten. De wethouder verwacht dat het scheidingspercentage verder zal gaan stijgen: "En burgers voelen dat weer prettig in hun portemonnee, want minder restafval storten betekent een lagere afvalstoffenheffing."

Strenger handhaven
Over afval gesproken: Frans Post projecteert een dia waaruit blijkt dat de milieuparkjes ook sterk in trek zijn als dumpplaats voor zwerfvuil en grof huisvuil. De Vries is bekend met het probleem en meldt dat er ook actie op genomen is. "We hanteren een brede aanpak. Aan de ene kant maken we het makkelijker voor de burger om het goede gedrag te vertonen. In de hoogbouw bijvoorbeeld gaan we in 2012 proberen nu ook gft-afval gescheiden in te zamelen. Het zwerfafval gaat over de keerzijde en daarvoor geldt: als mensen zich niet aan de regels houden gaan we strenger handhaven. Voor het dumpen van grof huisvuil, uiteraard. Maar ook, en dat is misschien nieuw, voor het gescheiden aanbieden van groente-, fruit- en tuinafval!"

De wethouder verklapt dat dit in het verleden niet echt gebeurde. Met de gemeentelijke handhavers is nu echter afgesproken dat men ook de duobakken steekproefsgewijs gaat controleren. En dus riskeren afvalschuinsmarcheerders een heuse boete. "Het goede nieuws is dat burgers meer waar krijgen voor hun geld!" legt de wethouder uit. "Ze betaalden al voor de handhavingskosten via hun afvalstoffenheffing. Nu gaat de gemeente dat ook echt doen!"

Klimaatambassadeur
Terwijl het publiek in Paradox deze blijde boodschap even op zich laat inwerken projecteert Frans Post een foto van vijf wethouders Milieu naast staatssecretaris Joop Atsma - eveneens van Milieu. Het blijkt te gaan om een krachtige delegatie van Klimaatambassadeurs en Berend de Vries was daarbij. "Wij vinden als wethouders dat een deel van de oplossing van het klimaatvraagstuk ligt in de bestaande stad," verklaart Berend. "Nederlandse steden zijn praktisch volgebouwd en de bestaande bouw stoot 40 procent van de CO2 uit. Voor bedrijfsgebouwen geldt hetzelfde. Lokaal kun je daar heel veel aan doen - maar dan moeten we wel de ruimte krijgen! Energiebelasting bijvoorbeeld is een aardig plan. Maar voor huishoudens werkt het soms volslagen contraproductief. Want voor mensen die zelf stroom opwekken wordt het juist lastiger om stroom terug te leveren aan het net. Dit soort dingen zeggen we dan ook indringend tegen de staatssecretaris."

Eind januari meldde De Vries dat hij nog 8 ton had weten binnen te halen voor lokaal klimaatbeleid. Heeft hij daar wat mee kunnen doen? Anders komt het geld misschien van pas voor het redden van de bomen in de Molenbochtstraat...

Het geld voor milieubeleid is blijven staan, klikt het resoluut. "We zorgen dat we lokaal in kunnen grijpen. Concreet richten we onze inspanningen op de bestaande bouw. Rond de oude huurwoningen trekken we samen op met de corporaties. Het probleem is bekend: een groot deel van hun bezit is energie-onzuinig. Je praat over woningen met D, E en F-labels. De gemeente wil dit aanpakken, de corporaties kunnen dat ook. Iedereen heeft daar belang bij, ook Jan Hamming de armoedewethouder. Want mensen met de smalste beurs wonen in de slechtst te stoken huizen."

Concreet is de ambitie om in het jaar 2011, 800 huurwoningen tenminste drie labelsprongen te laten maken. Er gaat 1 miljoen euro belastinggeld in en er ligt een convenant voor 4.000 woningen in 4 jaar. De Vries presenteert enkele aardige voorbeelden. Zoals de groene gevel van een flat aan de Puccinistraat. Aangepaste badkamers, voorzetwanden in galerijflats. Speciale dakisolatie voor rijtjeshuizen. En zelfs een rijtje 'passieve huizen' van de TBV. "In een passief huis is de energierekening nul. Je kunt hem gewoon vergeten. De TBV heeft voor dit project een prijs gekregen."

Tilburgse Energie Garantie
De wethouder tovert zowaar een nieuwe aap uit de mouw waar het lokale dagblad nog achteraan moet: de Tilburgse Energie Garantie. Een interessant project met landelijke uitstraling, zo blijkt. "Huurwoningen zijn relatief eenvoudig aan te pakken," weet De Vries. "Je hebt als gemeente te maken met een heel beperkt aantal corporaties. Vier om precies te zijn. Met particuliere woningeigenaren is het veel lastiger zaken doen. Maar daar hebben wij het volgende op gevonden."

Volgt een uitleg over de instelling van een nieuw fonds, gevuld via een bijdrage van bouwers, installateurs en de eigenaren zelf. De crux is dat met dit fonds een garantie wordt gegeven aan eigenaren, dat een vooraf bepaalde besparing in energiekosten wordt gehaald. De Tilburgse Energie Garantie zogezegd.

Tilburgse Energie Garantie

De bouwende partijen dragen een percentage van hun omzet bij, eenmalig. De woningeigenaar doet ook mee; deze stort een percentage van de kosten van de energiemaatregelen, eveneens eenmalig. Vervolgens staat de gemeente garant. Aan de hand van de historie van het energieverbruik, wordt per woning berekend wat het economisch rendement zal zijn van de beoogde besparing. Wordt die gehaald, dan is iedereen blij. Blijft het resultaat echter onverhoopt achter, dan krijgt de eigenaar het verschil tussen de gerealiseerde en berekende besparing, uitgekeerd. Misschien is dan niet iedereen blij, maar de eigenaar wel en daar zit de kneep, vindt De Vries.

"Deze aanpak is werkbaar en eenvoudig. Eigenaren vinden het belangrijk dat er geen 20 partijen langs de deur komen. De beeldvorming is dat bedrijven en leveranciers van te voren van alles en nog wat beloven. Mensen hebben echter al zoveel mooie reclameverhalen gehoord. Ze geloven niet meer klakkeloos wat iedereen zegt. Met de Tilburgse Energie Garantie wordt de bouw- en installatiesector aan zijn woord gehouden. Dit nieuwe fonds gaat garanderen dat de woonlasten van particuliere eigenaren gaan dalen, of in elk geval dat hun energierekening niet verder zal stijgen. Die belofte wordt gegarandeerd door de TEG. Het moedigt mensen aan te investeren in klimaatmaatregelen. En het motiveert de sector om goede kwaliteit te leveren."

Tilburg is de eerste stad waar een dergelijke garantie vorm krijgt. Instemming van de gemeenteraad zal niet de grootste hobbel worden, verwacht De Vries. De bedoeling is om de aanpak uiteindelijk uit te rollen naar andere steden. Men wacht nog op een half miljoen subsidie van het Rijk; maart 2012 zou dan de start moeten plaatsvinden. De ambitie is om medio 2013 op 1.000 deelnemers te zitten, en medio 2014 op minimaal 2.000 woningen. "De aanpak gebeurt per blok en mensen kunnen kun straten morgen al aanmelden," meldt de milieuwethouder.

Iemand in de zaal vraagt zich af of de besparing wordt uitgedrukt in euro's of in kuubs? Want energieprijzen hebben de neiging om te stijgen... De Vries legt uit dat gekeken wordt naar het gemiddeld verbruik in de afgelopen jaren. Dit leidt tot een gefundeerde verwachting over een reductie in kubieke meters. Dit zal altijd leiden tot een relatief lagere prijs. Overigens verwacht hij niet dat de gemeente vaak de portemonnee zal hoeven trekken. "Het gaat er om dat mensen vertrouwen hebben in het proces. Dan loopt het verder vanzelf."

De garantie blijkt in beginsel ook te gelden voor zonnepanelen - mits het dak geschikt is. "Dit is de beste aanpak die we met elkaar konden bedenken," besluit De Vries." Veel steden kijken met ons mee en willen morgen met deze methode aan de slag. Ik heb er alle vertrouwen in."

Milieucafé-stamgast Zjef Naaijkens meldt dat hij een huis bewoont in Berkel Enschot dat de eigenaar niet wil isoleren. En die eigenaar is de gemeente Tilburg.
- "Staat het op de nominatie om te worden gesloopt?"
- "Neen."
- "Dan gaan we zo even praten aan de bar."

Volgend artikel: Machteloos toeterende SUV's