Een divers duo

Jan Jaap de Graeff en Onno Hoes over biodiversiteit

De één is algemeen directeur van Natuurmonumenten. De ander is in het dagelijks leven dagelijks bestuurder van de provincie Noord-Brabant met Ecologie in portefeuille. Vanavond is Onno Hoes echter hier als voorzitter van de Coalitie Biodiversiteit en lid van de gelijknamige Taskforce. Eerst maar de vraag waarom, want Hoes is prominent lid van de VVD en die lijkt zich meer druk te maken over rekeningrijden en hypotheekrente-aftrek dan biodiversiteit.

Hoes licht eerst toe dat de 'Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen' (onder leiding van oud-minister Hans Alders) een select gezelschap is. Mensen uit overheden en bedrijven treffen elkaar op het hoogste niveau hoe men de soortenrijkdom kan bevorderen en de achteruitgang stoppen. Hoes zit in de taskforce namens de provincies. De Coalitie Biodiversiteit 2010 moeten we zien als een nationaal comité. Waarom doet hij dit naast zijn werk? Hij zal toch geen tijd over hebben als bestuurder? Het blijkt niet zozeer met natuur te maken te hebben alswel met een bestuurlijke erfenis. Brabant is zeer actief geweest op dit gebied, vertelt Hoes. "Ik kreeg die erfenis en wilde hem ook oppakken. Al snel werd ik ook geraakt door de vele vrijwilligers die met hart en ziel die verantwoordelijkheid nemen. Zélf aan de slag gaan om de kwaliteit van natuur omhoog te brengen. Dat vind ik mooi."

Jan Jaap de Graeff legt uit waarom projecten als Plan Lobelia zo lang duren. Grondverbetering kost tijd omdat je om te beginnen de gronden moet zien te verwerven. Natuurmonumenten doet dat in goed overleg maar dan moet je dus geduld hebben tot een boer met een aanbod komt. "Maar Natuurmonumenten werkt voor de eeuwigheid en dan is 17 jaar niet zo veel," relativeert De Graeff. "Ons einddoel is heel Brabant." De tijd van de grote plannen is nu wel een beetje over. Het geld is op en de gebieden eigenlijk ook. Maar men werkt nog wel aan kleinere uitbreidingen. "Helaas hebben we de overheid nodig voor het geld, ondanks de 800.000 donateurs. Contributie verhogen ligt gevoelig, daar moet je mee oppassen."

Goed plan
Beide mannen zijn het eens dat Lobelia een voorbeeld is van een goed plan. Hoes: "Als je dit niet doet gaan soorten verloren." Hij zet wel een eigen accent. "Gronden aankopen is niet per se nodig. Boeren willen ook best aan de rand van hun percelen, hun terreinen meer natuurlijk beheren. Dat helpt ook." Een dag eerder heeft het college van GS 30 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het aankopen van gronden voor ecologische hoofdstructuur omdat het Rijk het laat afweten. Hoes hoopt het geld ooit terug te krijgen maar zeker is dat niet...

Plan Lobelia is genoemd naar een signaalsoort: de waterlobelia die model staat voor de gewenste biotoop. Symbolische blikvangers zijn blijkbaar nodig. Maar Hoes is geen voorstander van grote dieren als everzwijn en edelhert. "Neen. Daarover hebben we uitgebreide discussies gehad met de ons omringende landen en provincies. We kunnen als overheid niet instaan voor de schade die deze dieren kunnen berokkenen. Aan de landbouw maar edelherten zijn ook gevaarlijk voor het verkeer. En de kosten om ongelukken te voorkomen zijn enorm. Dat doen we dus niet."

Jan Jaap de Graeff concludeert dat het edelhert in het Groene Woud dus wel zou kunnen omdat het terrein omheind wordt. Hij onderschrijft de noodzaak van draagvlak. Al vindt hij het persoonlijk ook wel leuk als zo'n beest met vier poten wel eens ergens heen loopt. Hoes preciseert zijn standpunt: "Biodiversiteit gaat over flora en fauna maar daar is de mens ook onderdeel van. Veranderingen moeten in evenwicht zijn met anderen belangen. Mensen moeten er niet heel veel last van krijgen."

De Graeff heeft ook geleerd van de vruchteloze strijd tussen boeren, natuurbeschermers en landeigenaren. "Het is een heilloos debat. Mensen zijn huiverig voor verandering en dus moet je ingrepen zoals in de Drunense Duinen, waar we dennenbossen weghalen om open terrein terug te brengen, zorgvuldig uitvoeren." Hoes toont zich al even genuanceerd. De VVD heeft wel een nieuw accent gezet door actief in te zetten op particulier natuurbeheer. Maar tegelijk is 80% van de PvdA-erfenis is doorgezet. "Maar we wilden meer variatie in eigendom in het buitengebied. En daarom wordt nu 120 hectaren grond verkocht aan particulieren." Hoewel Natuurmonumenten 100.000 hectaren in eigendom heeft moeten we de club van De Graeff niet zien als grondverkoper. "Als we ons zouden gedragen als makelaar zouden onze leden dat niet begrijpen. Grond ruilen is nu wel een optie. Vroeger mocht dat niet, maar dat vind ik wel een gezonde ontwikkeling."

De heren blijken het redelijk met elkaar eens te zijn maar verschillen op onderdelen wel van mening. Hoes vindt de discussie over de zwijnenjacht op de Veluwe een 'uitwas' die je niet meer kunt uitleggen. De Graeff meldt dat die opwinding inmiddels geluwd is en dat er goede afspraken zijn gemaakt. Natuurmonumenten staat pal voor de natuur maar leert ook bij. Het ecologisch gelijk wordt soms te dominant gebracht, weet De Graeff. "Het debat over bijvoeren van damherten in de winter is ingewikkeld. Hetzelfde geldt voor het ontpolderen van de Hedwigepolder in Zeeland. We moeten in dergelijke debatten ook recht doen aan het cultureel debat en aan historisch gegroeide sentimenten. Als mensen al duizend jaar tegen het water strijden, ligt het doorsteken van dijken gevoelig."

Politiek
Oud-minister Veerman deed recent opmerkelijke uitspraken als voorzitter van Natuurmonumenten. Gaf hij een negatief stemadvies voor het CDA? Volgens directeur De Graeff heeft Veerman gezegd dat hij teleurgesteld is in de manier waarop het CDA heeft geopereerd omdat het de polarisatie heeft bevorderd. "De klassieke polarisatie en het gekissebis in de Kamer zijn weer helemaal terug. Daarmee komt de natuur niet verder." Hoes zet politiek breed in op biodiversiteit; hij wil eigenlijk een krachtig groen signaal afgeven aan alle politieke partijen. "We snappen heel goed dat het nu gaat over de economische crisis. Maar mensen moeten, ondanks hun politieke kleur, beseffen dat er meer dingen spelen als je gaat regeren. Er moet straks een goed kabinet komen dat het groene signaal goed oppikt."

Willen de heren eigenlijk zelf in het kabinet? Jan Jaap de Graeff: "Natuurmonumenten graag. Maar ikzelf liever niet." En Onno Hoes zou er niet tegen zijn. Maar ik heb de afgelopen drie jaar wel iets bijgedragen aan Brabant. Ik ga dat denk ik nóg een jaar doen."

Volgend artikel: Een beschaafd debat