Fietsen met hindernissen

Een jaar aanpakken van knelpunten

Een jaar geleden publiceerde de PvdA Tilburg een zwartboek met ruim honderd fietsknelpunten. Een opmerkelijk initiatief in een stad die bekend stond als fietsstad bij uitstek. Men kan vraagtekens zetten bij het aantal knelpunten, en de ernst ervan, maar op hoofdlijnen had de PvdA hier wel een punt. Ook in de loop van het jaar kwamen klachten binnen via social media over vreemde kruisingen (achter de grote Albert Heijn) of chaotisch verlopende werkzaamheden bij het station. En dan zwijgen we over de cityring.

Wethouder Mario Jacobs toonde zich bereid om een update te geven over de stand van zaken aan het fietsfront. En om maar met de deur in huis te vallen: hij heeft de lijst laten nalopen en de conclusie is overzichtelijk. Meer dan de helft van de knelpunten is opgepakt, of het werk is in voorbereiding. Het lijkt dus eigenlijk nogal mee te vallen.

Veel signalen gaan over de binnenstad; de cityring zelf of het gebied direct aansluitend. Zoals bekend gebeurt er van alles op de cityring. Proeven met borden, witte stippen, en zelfs een midgetgolfbaan ter hoogte van de schouwburg. Wat het laatste betreft heeft de wethouder nieuws: "De versmalling bij de midgetgolfbaan is een hole in one! Het aantal hardrijders blijkt gedaald met maar liefst 70 procent. Het aantal mensen dat zich aan de maximum snelheid houdt is ter plaatse ook enorm gestegen. Het onderzoek wijst uit dat drie kwart van de cityring éénbaans zou kunnen worden zonder dat de capaciteit er onder lijdt. Dit gaat het college dan ook aan de raad voorstellen. We bespreken het in januari in de gemeenteraad en het plan is om hangende de besluitvorming, de tijdelijke maatregelen te handhaven. Dus Tilburgers kunnen met carnaval veilig de polonaise lopen."

Een tweede element in de planvorming is het stadsforum (het concept om een plein te maken dat zowel het Willemsplein als het Koningsplein beslaat). "In het eindbeeld is het stadsforum autoluw maar dat kun je niet in één keer realiseren. Zoiets gaat in stappen en ondertussen moeten die auto's wel ergens blijven. Het is niet de bedoeling dat ze elders in de buurt overlast gaan opleveren."

Een derde advies was om de doorkruisbaarheid van de binnenstad aan te pakken, zodat er geen sluipverkeer meer mogelijk is. Volgens de wethouder is het college daarnaartoe aan het werken maar ook hier geldt dat de gevolgen nauwlettend moeten worden gemonitord. "Al het autoverkeer dat we wegdrukken uit de binnenstad gaat naar de ringbanen. Als je meer dan de helft verplaatst, kan het spoorviaduct bij de Ringbaan Oost de stroom niet verwerken. Het viaduct aanpassen is niet eenvoudig en daar moet je allemaal rekening mee houden."

Er verschijnt een dia op het doek met daarin een aantal oude uitspraken van de wethouder die kwalificeren als beloftes. Jacobs ziet de humor er wel van in en hij loopt ook niet weg voor de vraag. "Kennelijk gaat het hier om een kernpunt van het beleid. Jullie hebben ook wel een punt. Ik ga voorzichtiger worden met het doen van optimistische uitspraken. De gang van zaken lijkt een beetje op de ATB-route [mountainbikeroute in het westen van de stad, red]. De aanleg leek eenvoudig en er stond een jaar voor. Al met al duurde het drie en een half jaar voor we de route konden openen. Dat is best frustrerend voor een bestuurder en hetzelfde geldt voor de autoluwe Nieuwlandstraat. Maar: op dit moment ligt er een voorstel bij de raad dat keus biedt uit drie scenario's."

Het gaat dus langzaam en dit ontlokt de vraag waarom de auto zo voorzichtig uit de binnenstad wordt geweerd. Als je weet dat het zo lang duurt, waarom dan alleen de Nieuwlandstraat aangepakt? Waarom niet de hele binnenstad in één keer?
De wethouder wijst op het beheersen van de gevolgen van dergelijke ingrepen. Hij wijst opnieuw op het stadsforum: dat is een groot en ingrijpend project. "Als we daar een slag kunnen maken, zijn we een flink stuk gevorderd. Ikzelf ben voorzichtig geworden en niet meer zo stellig in het noemen van termijnen."
Evengoed zou augustus of september een reële indicatie zijn voor besluitvorming rond de Nieuwlandstraat. "Het besluit gaat over hoe groot we het gebied maken, niet of het gaat gebeuren," klinkt het cryptisch.

Jacobs gaat verder in op de situatie in de binnenstad. Vrijwel alle straten, 55 stuks in totaal, gaan binnenkort op de schop. "Er liggen asbestcement leidingen en oude gietijzeren leidingen voor het gas. Recent is er in Den Haag zo'n leiding ontploft. Het Rijk heeft gemeenten verplicht om al deze oude leidingen te vervangen voor 2024. En laat nu net de hele Tilburgse binnenstad er vol mee liggen…"

De ambitie is om al die tijd de stad bereikbaar te houden voor fietsers en voetgangers. Maar dit leidt tot twijfel. Want juist de werkzaamheden aan de Spoorlaan hebben geleid tot chaotische situaties voor fietsers en voetgangers. De verklaring van wethouder Jacobs zit in de werkafspraken: "De gemeente doet heel veel dingen niet meer zelf. We zijn een zogeheten regie-organisatie geworden. Dit betekent dat we veel zaken regelen in het bestek en overlaten aan de aannemers zelf. Er rijdt geen gemeentelijke opzichter meer op een scootertje langs alle werken om de uitvoering te controleren. Zelf merk ik ook dat omleidingsroutes en communicatie niet altijd goed gaan. Daar moeten we dus scherper op gaan letten."

Mario Jacobs geeft dus ruiterlijk toe dat er ruimte is voor verbetering. Maar hij wijst ook op veel projecten die zijn gerealiseerd. Zo is de rare diagonale oversteek in de Gasthuisring verdwenen. Richting Wilhelminapark is het fietspad anderhalf maal zo breed geworden en het is niet meer tweerichtingsverkeer. De Eindhovenseweg bij het Trappistenklooster Koningshoeven is aangepakt en heeft vrij liggende fietspaden gekregen. Dit is van groot belang omdat daar scholieren fietsen en medewerkers van de Diamant groep. (En mensen die terugkomen van een bierproeverij, grapt presentator Marc Pruijn.)

Op de rol staat een fietstunnel onder de Ringbaan Zuid, waardoor een gevaarlijk punt wordt aangepakt voor de studenten en sporters die op Stappegoor moeten zijn. "Die zou er eind 2020 moeten kunnen liggen," mijmert de wethouder. "Maar dan moeten er geen nieuwe tegenvallers in de procedures komen." [Het ontwerp bestemmingsplan ligt ter inzage tot en met 30 december, red.]

Draagvlak
Verkeersmaatregelen roepen weerstand op en het valt op dat tegenstanders zich snel en hard laten horen. De autoluwe Nieuwlandstraat is hier geen uitzondering op. Het lijkt erop alsof de gemeenteraad zich laat sturen door Facebook… Heeft de wethouder mobiliteit eigenlijk wel bondgenoten in de stad?
Jacobs heeft er een dubbel gevoel over. "Ik krijg veel steun van het Fietsforum maar daarmee alleen red ik het niet. Tegenstanders roeren zich direct, maar voorstanders van een autoluwe binnenstad laten zich niet horen! Terwijl het maken van rumoer tegenwoordig wel schijnt te werken…"

Het publiek in Paradox heeft tijdens het item, zelf onderwerpen kunnen aankaarten via de mentimeter. Wat opvalt is dat het Pieter Vreedeplein vaak terugkomt. De wethouder geeft ruiterlijk toe: "Daar kan ik weinig aan doen. Mijn voorgangers zijn ooit zo dom geweest om daar een plein te projecteren op een belangrijke oost-west verbinding. Dit vormt een structureel knelpunten en de theorie van 'shared space', [waarbij mensen automatisch op elkaar gaan letten omdat ze de ruimte moeten delen, red] gaat hier onvoldoende op. Momenteel kan ik daar weinig aan doen. Sowieso moeten we eerst klaar zijn met de ontwikkeling van het gebied."

Je zou toch eenvoudig een rode fietsstrook kunnen schilderen?
"Dan zul je het verschil zien tussen theorie en praktijk. Een rode strook gaan fietsers beschouwen als zijnde van henzelf. Nu blijven mensen gedwongen om elkaar in de gaten te houden en contact te maken." De wethouder bedoelt dat het ook te maken heeft met fatsoen, zullen we maar zeggen.

Tweede element dat opvalt in de reacties is de Bredaseweg en dan speciaal binnen de ringbaan. De snelheid zal daar het belangrijkste punt zijn, maar de wethouder heeft hier geen pasklaar antwoord op.

Fietsforum
In de zaal schieten we Rob van Mierlo aan – hij is voorzitter van het Fietsforum. Dit platform verzamelt knelpunten "maar dat is geen dagtaak." Viermaal per jaar voert het Fietsforum overleg met de gemeente. Men legt knelpunten voor en houdt de voortgang van werken in de gaten. Van Mierlo laat weten dat het Fietsforum wel wat versterking kan gebruiken: zowel kwantitatief als kwalitatief. Er worden zogeheten fietsnetwerkers gezocht. Mensen kunnen zich melden bij leon@fietsforumtilburg.nl

De conclusie van het item is genuanceerd. Er valt nog een hoop te verbeteren in het lokale fietsbeleid – maar heel veel zaken zijn of worden ook opgepakt. Verder is het plezierig als naast de criticasters, ook de voorstanders van duurzame mobiliteit zich laten horen. En de laatste tip is van Mario Jacobs: als je zaken ziet die niet kloppen of defect zijn, meldt het dan via de Buiten Beter app. Dan gaat er direct iemand aan de slag.

Volgend artikel: Grammylou