Schone lucht in Tilburg

Van Milieuzones En Snelheidslimieten

Bezoeker Piet van Breugel uit Tilburg Zuid heeft via de e-mail, voorafgaand aan het café de vraagstelling kernachtig opgesomd:
Hoe is het uit te leggen dat juist op de A58, van De Baars tot aan de Reeshof 130 gereden mag worden? Verderop langs de snelweg geldt een limiet van 120 kilometer per uur.
Daarnaast maakt de gemeente een nieuw bestemmingsplan Stappegoor. Juist langs de A58 zijn nieuwe woningen voorzien. Met hogere grenswaarden voor het geluid om het plan mogelijk te maken. Verder is volgens de bewoners nooit echt gemeten wat de hoeveelheid fijnstof en stikstofoxiden in de stad nu echt bedraagt.

Schadelijker dan gedacht

Goede vragen voor dr Anne Knol, die werkt bij Milieudefensie en in een vorig leven bij het RIVM degelijk onderzoek heeft gedaan naar fijnstof.
Anne vertelt dat er een groot onderzoek is geweest waarbij in 22 landen de luchtkwaliteit is gemeten gedurende een lange periode. De conclusie is onthutsend: de allerkleinste deeljes, die het diepst in de longen doordringen, blijken ook het schadelijkst. En de wettelijke normen houden juist daar geen rekening mee. De stofdeeltjes blijken daarnaast ook schadelijker dan we altijd al dachten. "Ergo: we praten hier over het grootste milieuprobleem dat we hebben," vat Anne de situatie kernachtig samen. "Concreet praat je over allerlei longziekten, waaronder longkanker. Deze deeltjes gaan de bloedbaan in, en kunnen zodoende ook leiden tot hart- en vaatziekten. De levensverwachting wordt gemiddeld een jaar korter als je blootgesteld wordt aan fijnstof. Ik vrees dat het getal in Tilburg nog hoger ligt. Want de lucht in steden is over het algemeen meer vervuild."

Knol weet dat de meeste wijken van Tilburg voldoen aan de wettelijke norm maar ze is er niet van onder de indruk. "Wat vind je een veilige norm? Veel mensen leggen nooit de link tussen astma en luchtvervuiling. Hetzelfde geldt voor hart- en vaatziekten. Mensen denken dat het wel door voeding zal komen en leggen het verband niet."

De vraag is of en wat Tilburg zou kunnen ondernemen om de lucht schoner te maken. Volgens Knol is er in het algemeen wel iets voor te zeggen om als gemeente maatregelen te nemen. "Minder verkeer helpt de luchtkwaliteit. Schadelijke roetdeeltjes komen vooral uit oude auto's. Die kun je verbieden. Verder zou je de milieuzones voor vrachtwagens kunnen uitbreiden. Naar busjes en oude personenwagens bijvoorbeeld – de gemeente Utrecht gaat dit doen."

"Als mensen de fiets pakken helpt dat ook. Meer het fietsbeleid van gemeenten spreekt minder tot de verbeelding. Slechts een derde van de verkeersbewegingen vindt plaats per fiets. Echter bij afstanden onder de 5 kilometer is de fiets een heel realistisch alternatief."

Anne Knol is er glashelder over: "Alle studies wijzen uit dat mensen ziek worden van fijnstof. Je kunt discussiëren over de aard van de deeltjes en het oorzakelijk verband tussen blootstelling en bepaalde ziekten. Maar het algemene beeld staat niet meer ter discussie."

"De conclusie is heel simpel: langs drukke wegen ben je het slechtst af. En maatregelen hebben wel degelijk zin. Ik snap dat de vrijheid van de automobilist wordt ingeperkt. Maar eerlijk gezegd vind ik de vrijheid van mensen om schone lucht in te ademen belangrijker."

Een mooi moment om de lijsttrekkers voor te stellen. Het debat vindt plaats tussen Auke Blaauwbroek (PvdA), Loes Dielissen van de TVP, en VVD wethouder en –lijsttrekker Roel Lauwerier.

Loes Dielissen: maak de tangenten af

Het orakel in de envelop wijst Loes Dielissen aan als eerste spreker en ze begint vakkundig reclame te maken voor haar eigen partij:
"De TVP bestaat dit jaar 10 jaar. We hebben ook al meegedaan aan de verkiezingen in 2006 en 2010. Dit bewijst dat de Tilburgse Volkspartij een fractie is die zich stabiel heeft kunnen handhaven. Als u wilt weten wat onze opvattingen zijn over milieu verwijs ik naar de laatste pagina van ons verkiezingsprogramma.
De TVP wil graag elektrische bussen. Verder vinden we doorstroming belangrijk en daarvoor is een toereikende infrastructuur nodig. De allerbeste maatregel om de lucht langs de ringbanen in Tilburg schoner te maken, is het tangentenstelsel compleet te maken. En we zien ook heel graag veel groen in de stad. Dit hoeven niet altijd parken en pleinen te zijn. Van ons mag het ook kleinschaliger benaderd. Liever groene haagjes dan stalen paaltjes."

Ook Loes blijft precies binnen de tijd. Auke Blaauwbroek valt het op dat er niets te beluisteren viel over duurzame energie. Of over zonnecollectoren...
Loes reageert gevat: "Ik heb ook niet de hele pagina voorgelezen. De TVP is voorstander van warmte-kracht-koppeling. Verder zijn we niet zo'n fan van windmolens. En ik vergat nog te melden de groene golf op ringbanen, want die bestaat alleen op papier. Zorg eerst eens dat die werkt, wethouder."
"Een groene golf van 70 kilometer per uur, zeker," schampert Blaauwbroek.
"Wederom had je beter kunnen lezen," corrigeert Loes: "De TVP is voor een snelheid op de ringbanen van 60 kilometer per uur. Ook op de Ringbaan Zuid. En ook op de Baroniebaan".

En nu ze het toch over ringwegen heeft: van de week is er weer een ongeluk gebeurd op de Cityring. De TVP heeft direct voorgesteld om maatregelen te treffen. "Maar de verkeerswethouder komt niet verder dan het toezeggen van een paar smileys."
Roel Lauwerier wijst erop dat de TVP toch ook vindt dat de milieuzone niet van toepassing moet worden verklaard voor bestelbusjes? Dat ziet hij verkeerd. De oppositiepartij vindt verdergaande maatregelen prima. Zoals men ook tegen het rijden is met halflege vrachtwagens.

PvdA-er Auke Blaauwbroek signaleert dat volgens hem de deskundige iets anders beweert. Over fietsen bijvoorbeeld. "Volgens mij staat u nu te pleiten voor meer fijnstof in de stad."
Dielissen laat zich niet uit het veld slaan: "Er bestaan ook schone busjes. Wij zijn helemaal voor elektrisch vervoer. En voor meer oplaadpalen – mits de mensen ze zelf betalen."

Roel Lauwerier: tegen symboolbeleid

Het valt op dat de sfeer tussen de kandidaten welwillend is. Men plaagt elkaar eerder dan dat er sprake is van aanvallen. Roel Lauwerier voelt de sfeer goed aan als hij zijn pitch opent met de opmerking: "Het is mij altijd een waar genoegen om hier in het Milieucafé te zijn." Hij oogst er gelach mee. Maar dan serieus:
"De VVD gaat niet voor de symbolen. We zijn tegen maatregelen die in de praktijk niet meer betekenen dan een druppel op een gloeiende plaat. Wij maken liever beleid dat er echt toe doet. Zoals 170.000 vrachtwagens minder per jaar. De VVD heeft zich sterk gemaakt voor verbreding van het Wilhelminakanaal en als we dat doen, dan scheelt dat dus echt zoveel. Dán praat je ergens over.
Het kanaal moet worden verbreed tot bedrijventerrein Loven. En ook rond de railterminal zijn maatregelen nodig om het vervoer naar Italië en Oost Europa te accommoderen."

Roel maakt zijn minuut niet eens vol. Blaauwbroek verklaart zich direct een 'groot fan' van de wethouder: "Roel wil altijd groots denken. Maar in dit geval wil ik oproepen om af en toe ook eens klein te denken. Je kunt ook met bescheiden maatregelen iets doen voor de mensen in de stad doen – dat hebben we net geleerd. Kom op wethouder, noem er eens drie."
Lauwerier laat zich niet van de wijs brengen: "Wij hebben in Tilburg géén probleem in de binnenstad met fijnstof."
Dit gaat Loes Dielissen te ver: "Zelfs in Berkel Enschot zien mijn fruitboompjes zwart van het roet."

Roel is evenwel niet van plan om allerlei verboden te gaan afkondigen of dingen gratis te gaan doen. "DAF is op dit moment bezig met de ontwikkeling van een diesel die schonere lucht uitstoot dan dat erin komt. Dán praat je ergens over."

Berend de Vries trekt namens D66 een groene kaart vanuit de zaal.
"De VVD heeft de maximum snelheid op de A58 verhoogd naar 130. Dit werkt niet erg positief uit in zuidelijke wijken. Komaan Roel, ben je bereid om samen met mij naar Den Haag te gaan, met Auke, om te zorgen dat die snelheid omlaag gaat? Zodat fijnstof en geluid een beetje beteugeld worden?
Lauwerier blijft onverbiddelijk: "Neen. Er is vooraf gekeken naar de effecten. En ik vind het oprecht belangrijker dat die auto's op de snelweg kunnen doorrijden. Als ze stilstaan vervuilen ze pas echt."

Dit ontlokt Paulus Oerlemans van GroenLinks ook een reactie: "Wethouder, wil je geen échte maatregelen nemen, en zorgen dat Tilburgers bijvoorbeeld ieder jaar 1 procent meer gaan fietsen. En dus minder gaan autorijden?
Lauwerier werpt tegen dat het fietsgebruik wel degelijk toeneemt. "Als je 2006 stelt op 100 procent, dan stond de fietskilometerteller in 2009 op plus 4 procent. En nu is er sprake van 120 procent – een toename van 20 procent in het fietsgebruik."

Auke ziet de voorzet: "Als dat zou kloppen dan zouden de fietspaden volgens mij evenveel moeten verbeteren."
Roel: "Daar zijn we mee bezig."
"Helemaal niet!" onderbreekt Loes Dielissen. "Het onderhoudsniveau van de fietspaden is teruggebracht, naar 'zeer laag' in het buitengebied en 'laag' in het overige gebied."
Lauwerier blijft onverstoorbaar. "De gemeente is volop bezig met asfalteren. En met het aanleggen van ontbrekende schakels in het fietsnetwerk. ik wijs op de nieuwe fietsbrug bij Vossenberg West II."

Auke Blaauwbroek: meer duurzame energie

Het laatste woord is aan wethouder en PvdA-lijsttrekker Auke Blaauwbroek. Zijn beeltenis siert inmiddels menige lantaarnpaal in de stad.
"Graag had ik mijn praatje aangekleed met het geluid van een fijnstofzuiger. Mijn collega en partijgenoot Marieke Moorman heeft met de Milieuzone gezorgd dat het vuilste vrachtvervoer uit binnenstad verdreven is. Wat de PvdA betreft mag dat zo blijven. Idem dito met een sterretje voor sterk vervuilende busjes.
En op de A58 mag de snelheid best een stuk lager, voor het welzijn en het woongenot van de bewoners in Tilburg zuid. De PvdA wil daarnaast inzetten op meer duurzame energie, en op zonne-energie. Dit kan heel goed op collectieve basis. De subsidie voor energiebesparing kan worden uitgebreid naar eigenwoningbezitters. En tot slot ziet de PvdA graag meer laadpalen voor elektrische auto's. En luister goed Roel, we zijn ook voor lagere parkeertarieven voor elektrische auto's en hybrides."

Loes Dielissen opent de beschietingen. "We weten nu wat de PvdA gaat doen. Onze vraag is Wie moet dat allemaal betalen? maar ik ken het antwoord. De overheid en dus de burgers. Wat dat betreft wil PvdA-raadslid Gabe van der Zee citeren: Je zal maar je baan verliezen. Dan krijg je financieel de eindjes niet meer aan elkaar geknoopt. De TVP is voor een gezond evenwicht tussen economie en duurzaamheid."

Presentator Michel herinnert Loes eraan dat ze vergeten is om een vraag te stellen. Auke vindt dat geen bezwaar want hij heeft het antwoord toch al klaar. "Voor financiering vinden wij de OZB inderdaad een prima instrument. Verder gaat er veel geld om in het verkeersbeleid. Maar dat zijn allemaal keuzes. Ik zeg: het meerjarenprogramma Infrastructuur kan ook prima gebruikt worden voor het treffen van groene maatregelen."

Roel Lauwerier stoort zich aan het weren van oude bestelbusjes. "Op die manier draait de PvdA de de nek om van kleine ondernemers. Waarom kies je niet voor een maatregel die nieuwe banen oplevert? Zoals het totaal vervangen van de ouderwetse straatverlichting. Dit levert veel werk op en grote milieuwinst."
Blaauwbroek ontkent dat er sprake is van mkb-ers pesten. "Net zo min doet de PvdA aan symboolpolitiek. Je kunt binnenstedelijke distributie ook slimmer benaderen, door meer collectief samen te werken met meerdere ondernemers."

John van Gorp van TROTS trekt als laatste zijn groene kaart. "Wij hebben gemist wat deze partijen concreet gaan doen tegen fijnstof. Verkeer is misschien wel een factor. Maar de natuur levert eveneens fijnstof op. En het buitenland ook!"
Auke Blaauwbroek concludeert dat Van Gorp blijkbaar nog nooit in de natuur is geweest. "De landbouw is een veel belangrijker probleem. Ik wil samen met andere gemeenten, daadwerkelijk een vuist maken richting provincie. We moeten de uitstoot van meststoffen echt terugdringen. En hetzelfde geldt voor de intensieve veehouderij."
Loes Dielissen ziet weinig brood in de benadering van TROTS: "Je kunt wel internationaal willen kijken maar wij kunnen in Tilburg het zand dat uit de Sahara hierheen waait, niet tegenhouden."

En daarmee is de tijd vol en is een breed en onderhoudend debat over milieu en natuur afgesloten.

Volgend artikel: Southern Hills

Frans Post en Anne Knol