Statenverkiezingen: een goedmoedig debat

Op 2 maart mag Nederland weer naar de stembus, dit keer om de leden van Provinciale Staten te kiezen. Traditioneel vormen PS niet het parlement dat het meest tot de verbeelding spreekt van kiezers. De Staten worden bevolkt door 'onbekende politici die werken aan onbekende thema's' - normaal gesproken dan. In Brabant zijn de zaken toch wat anders komen te liggen. Onze provincie kreeg indringend te maken met de Q-koorts en had een actieve rol in de bestrijding ervan. Ook werd stevig gediscussieerd over de verkoop van de aandelen Essent en de miljarden die dat opleverde. En over de megastallen is bepaald het laatste woord nog niet gezegd. Zowel Mieke Geeraedts (VVD) als Nico Heijmans (SP) kreeg een sterk profiel en beiden zijn daarom nu te gast als lijsttrekkers voor hun partij.

Geeraedts is advocaat en heeft gekozen voor provinciale politiek omdat ze bovenlokale belangen het interessantst vindt. Dat ze minder in de schijnwerpers staat, is jammer maar ze is gemotiveerd door de inhoud. Heijmans kwam in de politiek omdat zijn partij dat vroeg. "Ik sta ook op nummer 17 voor de lijst van de Tweede Kamer. Als de partij je vraagt, moet je van goeden huize komen om te weigeren, vind ik."

Anders dan je zou verwachten bestrijden de linkse en de rechtse lijsttrekker elkaar niet te vuur en te zwaard. Ze kunnen goed door een deur en hebben ook constructief zaken gedaan in de Staten, zo blijkt. Misschien speelt een rol dat ze allebei uit Rosmalen komen. Heijmans: "Sinds de bouwfraude zeg ik dat ik afstam van de goede tak van de Heijmansen - helaas ook de arme." Provinciale politiek blijkt geen Bosch' onderonsje: er wordt wel degelijk naar regionale spreiding gekeken. En Tilburg is niet slecht bedeeld: bij de SP staat de Tilburgse Veerle Slegers op nummer 2 en ook de VVD heeft er een bij de eerste 10 geplaatst; Martijn van Gruijthuijsen op plek 8. [De SP heeft drie Tilburgers bij de eerste 10, red.]

Moerdijk en Openbaar Vervoer
Gezien de voorgaande discussie over Moerdijk ligt de vraag voor de hand: moet er iets veranderen in provinciale politiek als het gaat om de externe veiligheid rond risicobedrijven? Nico Heijmans heeft al snel navraag gedaan bij commissaris Wim van de Donk naar de rol van de provincie. Het blijkt dat die rol nogal beperkt is. Belangrijke taken als vergunningverlening en controle en handhaving, zijn overgelaten aan relatief kleine gemeenten, weet Heijmans. "De provincie zou meer naar zich toe moeten trekken op dit gebied. We moeten daar serieus naar kijken."

Ook de juriste Mieke Geeraedts vindt het merkwaardig dat de provincie bij 'zware' bedrijven geen bevoegd gezag is. Dat gold al voor de Wet Milieubeheer maar met de nieuwe Wabo (Wet algemene bepaling Omgevingsrecht) verandert daar niets aan. "Ik vind ook dat bij dit soort bedrijven we meer moeten overlaten aan de provincie of aan regionale uitvoeringsdiensten. Die zijn beter geëquipeerd dan kleine gemeenten." Waarmee twee lijsttrekkers het eens zijn, al is daarvoor wel een aanpassing nodig van de wetgeving.

De gespreksleiders wijzen op de grote ambities die vier jaar geleden zijn geformuleerd voor het openbaar vervoer. Heijmans is daar ontstemd over: "Van al die ambities is niets meer over en dat komt doordat VVD en CDA een kunstje hebben geflikt. Tot twee maanden terug is er gediscussieerd over de bestemming van 1 miljard aan Essentgelden. We zouden gaan werken aan bereikbaarheid. Toen kwam er ineens een motie van CDA en VVD om 750 miljoen euro te gaan steken in asfalt. Er mag geen euro meer naar het OV en dat vind ik dus een Schande."

Geeraedts ziet dat uiteraard genuanceerder. "We kampen met problemen in de infrastructuur. De economie vraagt om bereikbare bedrijven. De aanleg van wegen is kostbaar en je ziet dat het geld van het Rijk naar de Randstad gaat. Dus moeten we zelf als provincie geld bijleggen. Wil je de ruit bij Eindhoven afmaken, wil je de N279 (Den Bosch-Helmond) verbreden, dan moet je geld sparen. Daarom stoppen we 50 miljoen per jaar in een potje."

"Maar noem dan eens 3 euro's die je gereserveerd hebt voor het OV," interrumpeert Heijmans. "Noem eens 2 euro..." De VVD-politica wijst erop dat er wel degelijk uitgaven voor het OV worden gedaan. Voor 2011 staat 140 miljoen gereserveerd. Heijmans is niet onder de indruk: "Dat is gewoon contractgeld, geen reservering." Geeraedts signaleert dat er juist die dag een bestuursovereenkomst is gesloten tussen de provincie en gemeenten in noordoost Brabant, voor het openbaar vervoer, voor een gezamenlijk budget van 80 miljoen. Dat is meer dan 3 euro, wil ze maar zeggen.

De discussie komt op de voorstadhaltes van de trein. Er is al heel lang sprake van stations voor Berkel-Enschot en Udenhout. Hoe denkt de VVD daarover? Want het is die partij die in de Tweede Kamer de noodzaak van station Berkel-Enschot in twijfel trok. Mieke Geeraedts kan niet beloven dat ze zich daar sterk voor gaat maken. "Maar het voldoet aan alle NS-normen voor instappers en uitstappers, Mieke," werpt Heijmans op. "Als dat klopt dan zal ik Berkel-Enschot zeker stimuleren," klinkt het afgemeten. Voor de SP geldt dat ook voor Udenhout.

Natuurontwikkeling
Traditioneel heeft de provincie Noord-Brabant veel geïnvesteerd in natuurontwikkeling. Blijven die ambities overeind nu het Rijk de plannen heeft afgeblazen? De VVD vindt van wel. "Wij zijn altijd voorstander geweest van een robuuste EHS. Of we de planning van 2018 halen weet ik niet. Maar de uitgangspunten en de begrenzing blijven wat ons betreft staan. Wij zetten in op afmaken, al kan het misschien wat langer duren." Overigens is Geeraedts nog niet zo overtuigd dat de ontwikkeling stagneert. "Onze gedeputeerden zijn nog via het Interprovinciaal Overleg in gesprek en daar is men niet zo somber gestemd."

Heijmans valt zijn tegenstander hierin bij. "Ik moet de VVD hierin een compliment geven. Het gaat om veel geld. We moeten nog 5000 hectaren natuur realiseren. Vraag is of je dat allemaal moet willen regelen via aankoop van gronden. Je zou kunnen kijken naar een grotere rol voor de boeren. Zoals het nu geregeld is, blijft agrarisch natuurbeheer voor hen niet aantrekkelijk genoeg. Dus, Berend de Vries: voor natuur om de stad krijg je helemaal je zin, maar dan moet je geen hockeystadions in de EHS aanleggen!"

Nieuwe spelers
Mieke Geeraedts en Nico Heijmans Het kan niet uitblijven en de peilingen zijn eenduidig: er komt een nieuwe en grote partij binnen in het provinciale politieke landschap. De PVV heeft uitgesproken opvattingen over natuurbeleid. Dus de vraag is: ga je met die partij een coalitie vormen? Heijmans is uitgesproken. Hij heeft de dag voor het café nog twee uur gesproken met de PVV- lijsttrekker. De uitslag is duidelijk: men wil geen islamitische scholen, geen moskee, geen hoofddoekjes in provinciehuis. "Met die partij gaan wij geen coalitie aan. Wij willen niet met hen en zij niet met ons."

Geeraedts is ietwat afstandelijker. "Wij sluiten niemand bij voorbaat uit. Maar over al die programmapunten stel ik vast dat de provincie daar helemaal geen bevoegdheid in heeft. Ik vind dat dus geen provinciaal belang. Als je die zaken zou opnemen in een coalitieakkoord vind ik dat vrij dwaas en daar ga ik dus niet in mee."

Heijmans toont zich bepaald vriendschappelijk als hij spontaan uitbarst: "Als ik moet kiezen tussen het CDA en de VVD kies ik voor Mieke want die vind ik als politica veel te leuk!" Hij analyseert dat de Brabantse VVD een andere partij geweest dan de landelijke. "Men heeft herhaaldelijk zijn nek uitgestoken en buiten de gebaande paden een eigen koers gevaren. Bijvoorbeeld in het debat over de megastallen. En ook bij de discussie over de Essentgelden - tot op zekere hoogte."

Heijmans doelt op een meningsverschil: de SP bleef tegen verkoop van Essent, de VVD stemde uiteindelijk voor. Geeraedts kan dat wel uitleggen: "We hadden dezelfde opvatting. Maar we kwamen in een rare situatie. Het Duitse RWE bleek ineens Essent ook te willen kopen zonder het aandeel van de provincie Noord-Brabant. Dat zou ons in een hele nadelige positie brengen: we hadden én niets meer te vertellen, én kregen geen geld meer voor onze aandelen. Daarom heeft de VVD uiteindelijk voor verkoop gestemd. We waren het eens met de SP dat er sprake was van een historische vergissing. Maar ik vind het onjuist als je dan tegen blijft stemmen terwijl je weet dat de deal toch doorgaat."

Is de VVD bereid tot coalitie met de SP? Mieke Geeraedts zie wel wat problematische punten in het programma. Zo vindt de SP dat de provincie zich uitsluitend moet beperken tot de wettelijke kerntaken. "Stel je voor, dan hadden we helemaal niet kunnen inspelen op zaken als de Q-koorts. Nu moesten ze in Den Haag wel naar ons luisteren." Heijmans werpt tegen dat je beperken tot kerntaken, niet betekent dat je altijd je mond moet houden. "Wij kunnen altijd opkomen voor onze inwoners. En natuurlijk moeten we patiëntenverenigingen ondersteunen en zorgen dat de Q-koorts niet terugkomt." "Dan heeft u een onjuist verkiezingsprogramma," besluit Mieke Geeraedts fijntjes de discussie.

Presentator Michel Jehae toont zich op het eind verrast door de vriendschappelijke sfeer in het debat: "Het begon als liefde op eerste gezicht maar eindigde als een beetje gekibbel in een goed huwelijk."

Volgend artikel: Odette Sorber