Brabantse Droogte

Grondwaterpeil blijft onnodig zakken

Dat we onverstandig omspringen met grondwater, is al langer bekend. Maar na drie kurkdroge zomers wordt de situatie voor de natuur toch wel ernstig. Peter Voorn, ecoloog van Natuurmonumenten, neemt ons mee naar 't Broek bij Chaam om te laten zien dat poelen en beken zijn drooggevallen. Waardoor dieren zich niet meer voortplanten en plantengroei verandert.

Toch is er water genoeg. Per jaar valt er in Brabant genoeg neerslag om 10.000 Willem II-stadions tot de rand toe te vullen. De werkelijkheid is echter dat het meeste water (80 procent) vrijwel direct wegstroomt naar rivieren en de zee. Adjunct-directeur Misha Mouwen van de Brabantse Milieufederatie, tevens geohydroloog, zegt dat er al tientallen jaren sprake is van tekorten. De zaak is recent nog eens breed onderzocht en de conclusie is dat er simpelweg teveel en te gemakkelijk grondwater wordt opgepompt. Door drinkwaterbedrijven, door de industrie en door boeren die hun gewassen beregenen.

Watergraaf Erik de Ridder (De Dommel) was niet verrast door de uitkomsten en vindt dat we over de hele linie anders moeten omgaan met water. Midden in de droogte heeft het waterschap met allerlei partijen noodmaatregelen getroffen maar dat was improviseren. Voor de lange termijn moet je gebieden anders gaan inrichten. Volgend jaar (2021) komt het waterschap met een nieuw Waterbeheerprogramma.

De oplossing ligt voor de hand: meer water vasthouden (350 miljoen kubieke meter per jaar) en water besparen (100 miljoen kuub minder oppompen). Misha Mouwen denkt dat we ook slimmer met water kunnen omgaan. Waarom zou je eeuwenoud puur en zuiver grondwater gebruiken om auto's te wassen? Erik de Ridder is het daarmee eens: drinkwater kun je ook uit de Maas halen, net als in Rotterdam. De zaak speelt nog te weinig bij provincie en gemeenten; in bestuursvergaderingen hebben meestal wethouders van Financiën zitting.

Verder is merkwaardig dat het waterschap wel verantwoordelijk is geworden voor kleine onttrekkingen, maar geen zicht heeft op waar mensen pompen slaan. Eigenlijk gaat het te goed, zegt De Ridder: "Water is te makkelijk te krijgen. Als we morgen bij alle huizen in Tilburg en omgeving de kraan open zetten, en we gaan volgende week kijken, dan lopen ze allemaal nog steeds. Het is te gemakkelijk en te goedkoop maar het is geen onuitputtelijke bron. We moeten de hand aan de kraan zien te krijgen - en in sommige gevallen weten we waar die staat, en in andere gevallen moeten we eerst een dashboard ontwikkelen."

Misha Mouwen pleit tot besluit voor een intelligente ruimtelijke ordening. Bijvoorbeeld geen waterslurpend intensief teeltbedrijf pal naast een natuurgebied vestigen. In het rapport heet dit uitgangspunt 'Functie volgt peil'. "Dit gaat niet van vandaag op morgen. Het vraagt samenspel van overheden en het zal hier en daar ook pijn gaan doen." Maar ja, dat doet het in de natuur al jaren… Erik de Ridder valt Misha bij: "Technische oplossingen gaan het antwoord niet zijn. Je zult andere keuzes moeten maken."

Bekijk hier het videofragment: