2019

Houtstook in herkansing

Kuchen met kachels

In het novembercafé kwam de overlast van hout stoken aan de orde. Indringender dan we verwachtten: de vertegenwoordiger van Stichting Houtrookvrij stelde categorisch dat alle houtkachels vies zijn. Geredeneerd vanuit een centrale verwarming op aardgas klopt dit wel. Maar is het echt zo erg? Maakt het nog iets uit of je een vuurkorf hebt, een ouderwetse kachel of een moderne pelletkachel?

Vast staat dat houtrook schadelijk is voor de volksgezondheid. Over de gezondheidseffecten praten we door met Henk Jans, een milieuarts die al vaker te gast was in Paradox. Staatsecretaris Van Veldhoven heeft inmiddels een brief geschreven aan de Kamer dat ze de overlast van houtrook wil gaan aanpakken. Voorlopig komt er in elk geval geen verbod.

Henk Jans vertelt ter introductie dat hij als gezondheidsarts zich bezighoudt met de negatieve effecten van milieu op mensen. "Ik maak het milieu niet beter maar richt me op zaken die in de omgeving van mensen gebeuren." De impact op de gezondheid van mensen kent vele gezichten. Overlast, geur, herrie, ziekte en andere ellende.

Specifiek over houtkachels praten we over rook, dus stank en roet. Die kunnen zeker tot gezondheidsklachten leiden, weet Jans. "De meest gevoelige mensen klagen over astma, emfyseem en COPD. In Nederland praat je dan over potentieel 1,2 miljoen mensen. Deze zijn bij voorbaat tot ellende genoemd als de buren een houtkachel hebben. Ze zullen meer longklachten krijgen en ook meer hart- en vaataandoeningen."

Wat is zijn algemene opvatting over houtstook?
Henk Jans is er even resoluut als kort over: "Verbieden. Verminderen van de rook helpt niet. En voor het klimaat hoef je het ook niet te doen. Een houtkachel levert niets op in het klimaatdebat. Een houtkachel zal waarschijnlijk maar 1/56 minder CO2 uitstoten dan een gaskachel."

Deken van fijnstof
Jans bestrijdt niet dat er qua uitstoot grote verschillen zijn tussen verschillende typen houtkachels. Maar voor hem wordt het uitgangspunt er niet door aangetast. "Bovendien gaan dergelijke vergelijkingen uit van een ideale kachel in ideale omstandigheden, met een perfecte stoker. Plaats je zomaar een dergelijke kachel in je huis, dan krijg je andere waarden. Vergelijk het met de verbruikscijfers van dieselauto's."

En stel nu dat alle kachels in Tilburg zouden worden vervangen door -relatief schone- pelletkachels? "Dan krijgen we een deken van fijnstof over de stad," voorspelt Henk. "Schone rook bestaat gewoon niet. We kunnen ons best doen om rookgassen schoner te maken, maar het lukt nooit voor de volle 100 procent."

Overschakelen op hout zou leiden tot een toename in fijnstof van 30 a 35 procent. "Men kan nadenken om alleen de schoonste pelletkachels toe te staan. Maar dan moet je de barbecue en de hottub en de vuurkorf verbieden. Allemaal dingen die mensen gezellig vinden. We zouden dan het ene inleveren - en we krijgen een monster terug. Met overschakelen op houtstook haal je het Paard van Troje binnen."

Wat kunnen mensen doen tegen ervaren overlast? De staatssecretaris heeft een brief aan Kamer geschreven met wat ideeën. Zo wil ze vanaf 2020 alleen nog maar schone houtkachels toestaan. Verder moet een simpel meetprotocol gemeenten meer handvatten geven om te kunnen ingrijpen bij overlast. En verder moet brede voorlichting mensen bewust maken dat ze zich anders moeten gedragen.

Bewustwording
Jans is niet onder de indruk maar het onderwerp staat nu tenminste op de agenda. "Een verbod komt er niet, maar het is goed om gemeenten meer handvatten te bieden om beleid te maken. Nu zie je vooral een gebrek aan meetcapaciteit. Daar moet iets aan gebeuren."

Het toeval wil dat wethouder Oscar Dusschooten in de zaal zit en ook de overlast van houtkachels in zijn portefeuille heeft… Oscar herkent het beeld dat een vuurtje stoken bij de meerderheid van de bevolking staat voor gezelligheid. "Zelf doe ik daar ook absoluut aan mee. Maar het is ook waar dat 50 procent van de burgers last heeft van de rook. Als bestuurder vind ik dat we mensen kunnen helpen met zorgen dat zo min mogelijk overlast ontstaat. Daar is voorlichting voor nodig, hoe je beter rekening kunt houden met elkaar."

Dusschooten verklaart zich volmondig bereid om de tips van de staatssecretaris op te volgen. Henk Jans beschouwt iedere stap als vooruitgang "maar met hout stoken los je niet het klimaatprobleem op! Dat is een illusie. Toekomstige problemen in de stad gaan over luchtkwaliteit. Dus moet je verkeer gaan verminderen, dieselauto's verminderen, milieuzones instellen, bromfietsen verbieden. Zelf woon ik trouwens naast een houtstoker die zo'n tuinkachel heeft met een hoge pijp. We hadden een vreselijke zomeravond, maar het was snel opgelost. Met een emmer water van onze kant…"

Oscar Dusschooten houdt het liever gezellig. "Zelf vind ik het plezierig om een keer per jaar met de familie te barbecueën, maar dat kondig ik dan ook aan bij de buren. Daar komen we wel uit. Dus ik help Tilburgers graag om minder overlast te geven en te ervaren. En als voorlichting niet helpt, dan is er altijd nog buurtbemiddeling."

 


Volgend artikel: Muziek: Anne van Damme


Foto's: Jasper Schoonhoven

Verslag: Hans van den Berk