2010

Liesbeth van Tongeren: 'Vuile energie wordt zwaar gesubsidieerd'

Liesbeth van Tongeren is sinds een paar maanden Kamerlid voor GroenLinks, maar de meeste mensen in het publiek zullen haar kennen uit haar vorige baan: directeur van Greenpeace Nederland. De organisatie deed duchtig van zich spreken toen het betonblokken dumpte in de Waddenzee om de visserij dwars te zitten. Dan is het voeren van begrotingsdebatten met de minister van Infrastructuur en Milieu (in de week ná het Milieucafé) toch iets anders. Bevalt het Kamerlidmaatschap een beetje? "Ik vind mezelf een zondagskind dat ik dit mag doen. Mijn vorige baan bij Greenpeace sprak ook al tot mijn verbeelding. Stel je voor, ik krijg geld van mensen om te doen wat ikzelf  interessant vind! Op mijn 38ste werd ik moeder. Eerst dacht ik dat het nooit mooier zou worden dan met die baby. Toen ik een peuter had van 2 jaar vond ik hetzelfde. Nu is mijn puber 14 en ook dat is schitterend. Steeds denk je: nu kan het niet leuker worden, en dan blijkt het vervolgens weer nog beter. Zo is het ook met mijn carrière. Ik beschouw mezelf als een bofkont dat ik in een democratie als Nederland, het volk mag vertegenwoordigen."

Trouw maakt elk jaar een top-100 van invloedrijke mensen op milieugebied. Toen Liesbeth directeur was van Greenpeace, stond ze daarin op nummer 64. Als Kamerlid blijkt ze gestegen naar de 36ste plaats. Is ze nu ook machtiger? Van Tongeren kijkt er genuanceerd tegenaan. "In mijn Greenpeace-tijd ben ik ooit rotsblokkenwerpster gedoopt door de Telegraaf. Voor de zekerheid heb ik toen mijn spierballen nog even gecontroleerd maar dat was toch wat fantasierijk. Voel ik me nu machtiger dan een jaar geleden? Je kunt net zo goed het tegenovergestelde beweren. Diederik Samsom van de PvdA is flink gezakt in die top 100. Het gaat niet om een wetenschappelijk samengestelde lijst. Eigenlijk zou ik liever op 200 staan dan op 32, want dat zou dan betekenen dat er 199 mensen boven mij staan die net zo hard aan trekken aan een beter milieu." Een vol Paradox beloont de originele inval met applaus.

Actieverleden
De relatie met een actiegroep kan een politicus opbreken. Wijnand Duyvendak kreeg zomer 2008 zoveel last van zijn actieverleden in de jaren tachtig dat hij aftrad als Kamerlid. In hoeverre vreest Van Tongeren een lijk uit de kast? "Ik ben voor geweldloze actie en heb nooit rotsblokken op een snelweg gegooid of iets dergelijks. Ik zal het ook iedereen afraden. Niemand is natuurlijk helemaal smetteloos. Maar wat je moet hebben is voorbeeldgedrag dat past bij de politieke partij waarin je zit. Voor mij als GroenLinkser is het volstrekt logisch dat ik een actieverleden heb bij milieugroepen en de vrouwenbeweging. Daar hoort bij dat je wel eens voorbij een bordje verboden toegang loopt. Maar lijken in de kast zul je bij mij niet vinden. Wel veel spaarlampen."

Het Kamerwerk zal toch wel anders zijn. Greenpeace ageert tegen de bouw van nieuwe kolencentrales. Neemt u dat standpunt mee naar de Kamer? In wezen wel, zo blijkt: "Ik doe nog steeds hetzelfde. De schoonheid van het democratisch systeem is dat je eerst alle feiten boven water haalt, en vervolgens via het overtuigen van mensen probeert meerderheden te zoeken. Dat doet de GroenLinks fractie net zo goed als Greenpeace. Het verschil zit in de werkwijze. Greenpeace is goed in het druk zetten op bedrijven met grote merknamen. Als Kamerlid kun je dat niet doen, politiek werkt ingewikkelder. Maar we proberen allemaal dezelfde dingen te bereiken."

In het vorige Milieucafé noemde Wouter van Dieren GroenLinks 'vooral Links en niet Groen'. Dat vraagt om een reactie... Liesbeth van Tongeren zit er niet mee: Van Dieren is een milieugoeroe en oude goeroes kijken graag achterom. "Natuurlijk was vroeger was alles beter", schampert ze. "Al Gore werd echter pas echt groen na afloop van zijn carrière. Hetzelfde kun je zeggen van Ruud Lubbers. Mij gaat het om het hier en nu. Wij zitten hier nu opgescheept met een rechts kabinet en ik zoek dan praktisch naar een politiek antwoord en de volgende strategische stap."

Hoe zou Van Tongeren het milieubeleid van nieuwe kabinet omschrijven? "Ze hebben het hoofdstuk Milieu bij de drukker laten liggen, anders kan ik het niet zeggen. Ik zie er niets positiefs in. Daardoor laat ik me niet uit het veld slaan want er is altijd iets te bereiken. Is het niet via het Rijk, dan wel met gemeenten, en met provincies. Europa is er ook nog. Vanavond nog ben ik ontvangen door een groep enthousiaste Tilburgers met interessante ideeën. Veel goede initiatieven ontstaan lokaal en we zullen de steden dan ook nog hard nodig hebben."

Hoge vervuilsubsidies
Liesbeth licht alvast een tip van de sluier op van haar inbreng bij de komende begrotingsbehandeling. "Ik ga voorrekenen dat energie meer kost dan je denkt als consument. Bovenop de energierekening betaalt iedere belastingbetaler in Nederland 800 euro per jaar mee aan het opwekken van vervuilende energie. Conventionele centrales worden zwaar gesubsidieerd! Er gaat 7,5 miljard aan belastingopbrengsten, als subsidie naar de grote vervuilers. Daar kun je als oppassende consument niets aan doen. Terwijl daar maar 1,4 miljard voor schone energie tegenover staat. Van de energiesubsidies gaat dus 80 procent naar de zware jongens en 20 procent naar de huishoudens. Ik wil af van allebei. Er moet een 'level playing field' komen, een eerlijk speelveld. Het aardige is dat rechts daar geen antwoord op heeft. Men kan niet aangeven waarom fossiele energie zoveel financiële steun krijgt. Ik pleit dus niet voor een linkse maar voor een rechtse hobby."

Vorige maand is een speciale website de lucht in gegaan, http://fossielschandaal.groenlinks.nl. Daarop worden voorbeelden gepresenteerd van verborgen subsidiëring. "Het zit in 41 regelingen verstopt", weet Van Tongeren. "Rode diesel is algemeen bekend, de belastingvrijstelling voor landbouwtrekkers. Maar er zijn veel meer voorbeelden. Daar gaan we met de begrotingsbehandeling voorstellen over doen."

Een voor de hand liggende vraag in het Tilburgse Milieucafé is wat gemeenten zelf kunnen doen. Fietspaden aanleggen natuurlijk, maar presentator Frans Post zit met een concrete kwestie. Er is een proef geweest met 80 kilometer-rijden op de A58. Het blijkt dat dit leidt tot belangrijk minder fijnstof en stikstofoxide in de lucht. Het zou logisch zijn om het regime van de proef definitief te maken maar daar wil het Rijk niet aan. Kan Van Tongeren daar misschien iets in betekenen doen? Ze kent de materie: "Bij de A10, de ringweg Amsterdam, is het precies hetzelfde verhaal. 80 km per uur leidt tot betere doorstroming, schonere lucht en minder lawaai. Wat ik praktisch kan doen is daar vragen over stellen aan de minister."

Een ander voorbeeld is energiebesparing in oude woningen. Dit loont op meerdere manieren: huurders krijgen lagere stookkosten en een groter wooncomfort, terwijl het energieverbruik enorm terugloopt. Voor dergelijke maatregelen is steun van het rijk nodig omdat woningcorporaties en gemeenten vastlopen in regelgeving. Dat dossier is wat ingewikkeld en Van Tongeren heeft het niet paraat. Maar ze houdt zich aanbevolen voor concrete voorbeelden als ammunitie voor het debat. Bij koopwoningen wordt veel bereikt met energielabels.

Een GroenLinkse vraag die niet kan uitblijven in de week dat Femke Halsema eraan herinnerde dat ze voor haar laatste termijn in de Kamer zit: Wie gaat Femke opvolgen? Liesbeth van Tongeren houdt de boot overtuigd af: "Dit is zo'n ongelooflijk non-nieuws. Er is gewoon een maximum aan het aantal termijnen, dat was al lang bekend. Laat ik helder zijn: ik ben niet in voor het partijleiderschap. Feitelijk ben ik net nieuw in de politiek. Laat mij maar eens bewijzen dat ik wat voor elkaar weet te krijgen voordat ik begin aan de top job."

We wachten met belangstelling af.


Volgend artikel: Column Eus Roovers

Liesbeth van Tongeren
Liesbeth van Tongeren
Liesbeth van Tongeren in het Milieucafé
Liesbeth van Tongeren

Foto’s: Wendy Presser

Verslag: Hans van den Berk