Wat Is Maatschappelijk Verantwoord?

Hoewel het programma behoorlijk vol zit loopt het niet uit en dus is nog ruimte om 'even verantwoord doen aan eind van avond', zoals Michel het formuleert. Een gesprek over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Het is modern en modieus, dat bedrijven verantwoord bezig zijn. Maar wat doen ze dan? Wie zijn het die verantwoord werken? En wat levert het hen en de stad op?

De Tilburgse wethouder Erik de Ridder (Financiën en Economie) komt eerst op het podium. Hij is actief op twitter en staat dus ook bekend als wethouder Kamelenrace, wethouder Warandeloop en wethouder Beste Binnenstad. Hij komt recht van Tilburg Culinair. In de praktijk is hij vooral druk met bezuinigen, want het wordt zwaar weer, zoals de gevleugelde uitdrukking wil.

Bernedine Bos is hoofd Programma's en Projecten bij MVO Nederland. Ze legt uit dat dit een kennisorganisatie is die probeert om kennis zoveel mogelijk branchespecifiek aan te bieden. Daarnaast is het een netwerkorganisatie die groeit met 50 nieuwe bedrijven per maand. Wat de leden bindt is dat ze in hun bedrijfsvoering rekening willen houden met People, Planet en Profit, de internationale variant van de Tilburgse Telosdriehoek. Dit houdt concreet in dat ze transparant zijn en verantwoording afleggen aan de maatschappij. Verder is het niet de bedoeling dat problemen worden afgewenteld op andere generaties of regio's.

De gemeente Tilburg ondersteunt MVO met een stimuleringsprogramma en een tweejaarlijkse prijs. Zo is bijvoorbeeld subsidie gegeven aan Prinsheerlijk, een bedrijf dat veel doet voor mensen die moeilijk aan het werk komen. Het bedrijf draait goed en is succesvol met bijvoorbeeld zakenlunches. Het is de bedoeling dat andere horecabedrijven elementen van hun bedrijfsvoering overnemen. In de verbreding valt de winst te halen volgens de wethouder.

Subsidies
Actuele vraag: is het winnen van schaliegas ook maatschappelijk verantwoord? Dat vindt De Ridder een lastige vraag. Het college heeft er geen standpunt over. Op zich zijn chemicaliën niet slecht, die worden wel vaker gebruikt. Beoordeeld moet worden of de processen goed zijn ingericht, zodat mens en milieu zo min mogelijk hinder hebben. Zijn CDA-partijgenoot Maarten van den Tillaart mag tegen schaliegas zijn, Erik de Ridder is dat niet. Dualisme in de praktijk.

enqueteMVO

Michel Jehae projecteert de uitslag van een enquête die het Milieucafé onder Tilburgse bedrijven heeft gehouden. De vraag waarmee men bezig is, levert een bonte schakering op. Energiebesparing springt er wel duidelijk uit. Verder vindt men de ontwikkeling van producten of diensten belangrijk, evenals communicatie.

Bernedine Bos herkent het beeld. Energiebesparing ligt voor de hand omdat het ook direct geld oplevert. Wat ze mist is het aspect maatschappelijk draagvlak. 'Juist dat is bij schaliegas belangrijk.' Je moet de dialoog met de omgeving goed voeren. 'Het doel van maatschappelijk verantwoord ondernemen is iets te creëren waar je samen trots op kunt zijn. Een duurzame ondernemer is een blije ondernemer.'

De Ridder doet er een schepje bovenop: 'Als je over tien jaar niet maatschappelijk verantwoord onderneemt, besta je niet meer. Het is gewoon nodig.' De Tilburgse ondernemers die reageerden op de enquête lijken hiervan doordrongen. Want als motivatie om MVO te werken scoort de eigen verantwoordelijkheid voor mens en milieu met een volle 100 procent. Opvallend genoeg blijkt subsidie totaal geen rol te spelen. Heeft het dan wel zin dat de gemeente stimuleringssubsidies uitdeelt? Wat wil Tilburg eigenlijk bereiken?

Erik de Ridder geeft aan dat hij het project geërfd heeft van zijn voorganger en dat het programma ook geen vooropgesteld doel had. Achteraf zijn echter wel degelijk doelen bereikt: 'Tilburg is altijd koploper geweest en het is dan ook wel logisch dat je vooraf niet weet wat er uit komt. We zijn gewoon begonnen met handjevol (vier) bedrijven. Nu zijn meer dan 200 bedrijven aangesloten. Die wisselen allemaal kennis uit en zetten het programma samen voort. Zíj maken dat het doorgaat.' De manier waarop Prinsheerlijk werkt blijkt een bredere uitstraling te hebben dan naar collega-horecabedrijven. 'Dat komt omdat ze allemaal een drijfveer hebben om personeel te werven. Bedrijven voelen dit als hun eigen belang en dan sluiten ze vanzelf aan.'

Gele trui
Bernedine Bos is onder de indruk van De Tilburgse resultaten. Geïnspireerd door de gele truien die op het doek worden geprojecteerd maakt ze een onderscheid tussen koplopers, het peloton en de achterblijvers. 'Deze moet je heel verschillend benaderen. Naarmate de groep groeit kun je binnen een branchevereniging strenger worden voor leden. Op die manier wordt de manier van werken steeds dwingender en krijg je uiteindelijk ook de achterblijvers mee.'

Bij de gele trui-dragers herkennen we Wim van Dijk, directeur van elektrotechnisch installatiebureau Klostermann Nederland bv, die al vaker in het Milieucafé was. Ook Ella Buijze van Prinsheerlijk is van de partij. David van Iersel (Van Helvoirt Groenprojecten) is speciaal naar Paradox gekomen om te vertellen wat het bedrijf motiveert. 'Wij zijn al jaren bezig met de drie P's bezig. We willen gewoon de meest duurzame bedrijfsvoering vinden. Elke kans die we zien die grijpen we al. De gele trui is niet nodig om ons aan te moedigen. Het is een vorm van erkenning, een prettige bevestiging dat we op goede weg zijn.'

Wim van Dijk merkt dat de gemeente veel doet om ondernemers mee te krijgen. Maar de liefde moet wel van twee kanten komen. 'Het is een samenwerkingsmodel. De gemeente maakt beleid en dat vormt de uitdaging voor ondernemers.' Natuurlijk heeft de gemeente ook een eigen bedrijfsvoering. Bernedine Bos wijst op het inkoopbeleid: 'Het is echt een uitdaging om nu duurzaamheidsdoelstellingen vast te leggen, midden in de crisis. Voor duurzaam inkopen zijn pasgeleden ook sociale criteria vastgesteld.'

In ISO-certificaten zien de aanwezigen niet zoveel, weet de wethouder. Het is meer een zaak van bewustzijn dat je voortdurend bezig bent met keuzes maken. Net als bij Fair Trade gaat het bij MVO om de inhoud, om eerlijk ondernemen. De gemeente scoort in ieder geval voldoende in de enquête: 58 procent vindt dat de gemeente in voldoende mate stimulerend bezig is. Des te vreemder dus dat het stimuleringsprogramma op 31 december 2011 eindigt, signaleert Michel.

Het blijkt mee te vallen. De Ridder wijst erop dat er in oktober nog een subsidieronde start. En verder kan de subsidie wel stoppen, het programma loopt nog twee jaar door. 'Je ziet het zelf in de enquête, die subsidies interesseren niemand. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen met in het DNA van ambtenaren en bestuurders gaan zitten. En daar gaan we de komende twee jaar voor zorgen.'

Vraag over de IFF Een mooie afsluiting. Al komt er nog een vraag uit de zaal. Iemand vraagt aandacht voor IFF, de fabrikant van smaak- en geurstoffen op Kraaiven. 'IFF doet niet mee aan de lokale MVO-club en dat vind ik voor een Amerikaans bedrijf heel jammer. Daar zit een luchtje aan,' grapt de vragensteller. 'Het bedrijf investeert wel in milieumaatregelen maar het mag zeker ook lid worden van het Tilburgse netwerk.' Wethouder Erik de Ridder zal de kwestie zeker aansnijden bij zijn eerstvolgende bedrijfsbezoek.