Natuur en economie

Meer lucht voor de Groene Long

Alle debatten worden voorzien van een korte inhoudelijke inleiding. Over natuur en economie voert Frans Post een gesprek met Tom Bade (directeur Triple E) en Mischa Cillessen (bioloog van de gemeente Tilburg).

Tom Bade legt uit dat Triple E een organisatie is die bestudeert en adviseert hoe je met natuur geld kunt verdienen. Hij is bekend met de Groene Long ten westen van de Blaak: "Je praat over 1.400 hectaren groen en de stad ligt er met de rug naartoe. Het gebied is groter dan het Amsterdamse Bos! Je zou het moeten gaan ontwikkelen. Tegelijk stel ik vast dat de kwaliteit van de natuur redelijk belabberd is. Juister gezegd: er zijn waardevolle gebieden te vinden maar die zijn niet toegankelijk. Voor de rest is er heel veel natuur die veel beter kan. Het was vroeger veel beter en het kan veel beter."

Bade kan zich voorstellen wat er over tien jaar te vinden zal zijn. Een groen gebied ontsloten door groene poorten. Op sommige plaatsen bloeit de brede orchis en dat is een heel bijzondere plant. Aan de noordkant vinden we de beschermde kamsalamander. Een kever komt voorbij, de callimetopus bifaciatus. De zwartrugbosmier: de grootste kolonie van Nederland zit in de Kaaistoep.

Van huize Vredelust is pas bekend geworden dat er een restaurant in komt. Het waterschap is bezig met de Oude Ley: ten zuiden van A58 gaat het stroompje weer meanderen.

Geld verdienen
Maar ja, dan zien we weer strakgespannen prikkeldraad om een heideveldje. "De natuur verdient beter," citeert Frans Post een boektitel van Tom Bade. De vraag is hoe we met nieuwe natuur geld kunnen verdienen. Volgens Bade is dit niet moeilijk. "Bedrijven hebben veel te danken aan natuur in hun omgeving. Denk aan bekende horeca-uitspanningen. Het fundamentele probleem is dat niets van dat geld, terugvloeit naar het natuurgebied."

Onderzoek wijst uit dat huizen naast een natuurgebied gemiddeld 30 procent meer opbrengen dan vergelijkbare panden elders. Dit geld wordt nergens verantwoord, weet Bade. "En wij zijn op zoek naar duurzame financiering voor dit soort waarde." Een voorbeeld: de Hortus in Nijmegen ging bijna failliet. Triple E nam hem mei 2012 over en ontwikkelde een reddingsplan. Er werd een recht op horeca gevestigd. In het kielzog daarvan konden 5 ID-banen worden gehandhaafd waar er 11 waren verdwenen. Zonder dat het de gemeente een cent kostte...

"De meeste gemeenten geven natuurvergunningen gratis weg," signaleert Bade. "Maar die dingen zijn geld waard! Tegenover de vergunning kun je een financiële of inspanningsverplichting zetten. Een ID-baan, een cultuurproject, een kunstwerk, noem maar op."

Duurzame financiering
Soms is er letterlijk sprake van geld als water, of liever gezegd: water is geld waard. "In de Randstad is dit beter geregeld dan elders," licht Bade toe. "In de duinen zijn bijvoorbeeld drinkwatermaatschappijen actief. Het geld dat ze verdienen dient ook om de duinen te behouden. In Arnhem gebeurt iets vergelijkbaars maar daar doen ze het gratis en dat is raar. Geld dat wordt verdiend met natuur, moet niet uitsluitend verdwijnen in particuliere zakken maar ook voor een deel in de algemene middelen. Ter instandhouding of ontwikkeling van de natuur. En dit begrijpen bedrijven best."

Bade heeft een ander voorbeeld: het Amsterdamse Vondelpark was tot 15 jaar geleden eigendom van de Vrienden. Feitelijk waren dit de omwonenden. Het park is pas gemeentelijk eigendom geworden toen het een monument werd. De oorspronkelijke constructie laat zien dat er sprake was van wederkerigheid: de huizen hadden plezier van park, daarom droegen de eigenaren ook bij aan de instandhouding van het park.

Het advies van Tom Bade aan gemeenten is kortom: geef niets gratis weg. Iedere wijziging van een bestemmingsplan, elke vergunning, alle melkquota zijn geld waard. "Je moet heel simpel denken: waarom zou je het weggeven? Zelfs paddenstoelen plukken kun je koppelen aan een plukvergunning. Logisch want er wordt geld mee verdiend. Op die manier kom je als overheid tot duurzame financiering en financiering van duurzaamheid."

D66: Groener dan Links

Hoog tijd voor het debat. Rond de tafel zijn verzameld D66 (Berend de Vries), TROTS (John van Gorp), en GroenLinks (Paulus Oerlemans). Berend de Vries trekt nummer 1 uit de envelop en mag het spits afbijten. Hij laat er geen gras over groeien:

"D66 is Groener dan Links. Tussen ons is er geen discussie over ideeën: we zijn het eens over de visie. Het verschil is dat D66 het ook echt doet. Wij komen met concrete resultaten. Ik wijs op de duurzame huurwoningen, de isolatieprojecten, het gescheiden ophalen van plastic afval. Deze successen moeten we voortzetten in het groene domein. Ook daar kun je krachten bundelen en zodoende echt meters maken. Zo bouw je vitale coalities met partijen, bedrijven en burgers. D66 staat voor echte natuur en echte duurzaamheid."

John van Gorp van TROTS gelooft niets van het verhaal: "Deze vrienden gaan binnenkort hun akkoord geven voor een nieuwe woonwijk in Udenhout noord. Daar zit de kamsalamander. In hun programma's pleiten ze voor inbreiden dus waarom wordt dit natuurgebied dan opgeofferd?" [Van Gorp doelt op de plannen voor Den Bogerd, een nieuwe wijk ten noordoosten van Udenhout. Het plan voor 400 woningen houdt de gemoederen in het dorp bezig, red.]

Paulus Oerlemans van GroenLinks wil geen ruzie maken maar De Vries juist complimenteren. "Hij voert alles uit wat wij hebben ingebracht! Het verduurzamen van woningen kwam van GroenLinks. We wachten nu op tweede ronde."

De Vries reageert als een ervaren debater: "TROTS hoor ik nu voor het eerst praten over natuur. Daarvoor ging het vooral over naturalisatie." Hij legt uit dat de plannen in Udenhout passen in het herbegrenzen van de Ecologische Hoofdstructuur. "Door dit zo te doen wordt elders meer mogelijk." Richting Oerlemans is het commentaar dat het altijd leuk is om dingen te claimen. "Maar het project voor energieneutrale woningen is afgedwongen door een motie van D66."

Van Gorp claimt dat TROTS veel inbreng gehad in het beleid. "Wij pleiten al jaren voor een structurele lijn. Geen bomen kappen maar natuur versterken. Er is al vaker ingegrepen in de EHS. Complete hockeyvelden zijn daarin aangelegd."

TROTS: Subsidieonzin

De beurt is aan Johan van Gorp.
"TROTS is geen partij die een hobby maakt van wegen aanleggen of bomen kappen. We kiezen wel wat scherpere bewoordingen omdat we zaken graag kernachtig brengen. Ikzelf bijvoorbeeld ben vanavond hierheen gekomen op een elektrische scooter. Alleen: ik doe dat niet voor het milieu. Je kunt die keus ook prima maken uit kostenbewustzijn. TROTS staat voor het openmaken van natuur voor de inwoners. Daarom vinden we het plan Groene Long ook prima. Het liefst zouden we beginnen met het realiseren van de Groene Kamer. Maar Laten we eerst het juridische geschil daarover afwachten."

Bertus Oerlemans opent de beschietingen namens GroenLinks. "Ik heb het programma van TROTS. gelezen en het woord 'groen' komt er niet in voor. In plaats daarvan zie je zinnetjes als: al die subsidieonzin moet stoppen. En van initiatieven moet vooraf bewezen zijn dat het werkt. Hoe stelt men zich dat voor? Wat moet het resultaat zijn van iets wat er nog niet is?

Van Gorp verduidelijkt: er moet gewoon zicht op rendement zijn. "Dat krijg je bij GroenLinks maar niet tussen de oren. Als ergens 100 euro wordt ingestopt wil je er geen 10 voor terugkrijgen."
Uitgedaagd om concreter te worden is TROTS voor het duurzaam ontsluiten van natuur. "In natuur mag gewoond worden. Natuur is niet voor de happy few."

De Vries merkt op dat de groene: ideeënarmoede heerst bij meer partijen. Ook VVD en PvdA schrijven bar weinig over natuur en milieu in hun programma's. "Dit komt om dat het geld bijna op is. Dus mijn vraag aan TROTS is: bent u bereid om extra geld uit te trekken voor de natuur?"

Van Gorp blijkt bereid om geld uit te trekken voor het openmaken en beleefbaar maken van natuur. Men is niet voor het aantasten van de EHS vanwege hockeyvelden. En investeren in groen heeft zin mits het rendeert voor de hele maatschappij."
De Vries vat samen: "Het antwoord is dus Nee."

Loes Dielissen van de TVP maakt gebruik van het recht om in te breken in de discussie. "Berend de Vries is wethouder Grondzaken geweest. We kunnen zien dat met de diverse gebiedsontwikkelingen, er heel veel geld naar stenen is gegaan. En dus niet naar de natuur. Er had veel meer kunnen gebeuren."

Voor De Vries slaat de TVP de plank mis. "Er zijn juist veel afspraken gemaakt waarbij geld is doorgesluisd. Met de Oostkamer [Een plan voor 200 grote particuliere bouwkavels bij Berkel-Enschot, red. ] wordt geld verdiend dat ten goede komt aan de natuur in Noord-Oost."
Loes: "Maar de Groene Mal-gelden zijn op..."
Berend: "Voor 2014 zijn er nog middelen. Ik daag de TVP uit om het debat mee te voeren voor het vervolg."

GroenLinks: Goed plan, doen dus

Paulus Oerlemans (GroenLinks) mag het eerste debat afronden. Hij vat de discussie vaardig samen en maakt meteen van de gelegenheid gebruik om politieke zaken te doen.
"We leven in een grote stad en dat is geen natuurgebied. Juist daarom is groen in en om de stad noodzakelijk voor het welzijn van de burgers. Het gebied in de zuidwesthoek heet terecht Groene Long. Groen is nodig voor ontspanning, om geld te verdienen, om prettig te wonen etcetera. Groen heeft inderdaad economische waarde. GroenLinks staat voor drie speerpunten: Groene Mal, Groene Long en Van Gend & Loos-terrein. Dit zijn kernpunten voor ons. We kunnen, hier en nu, een Green Deal maken. We kunnen de Groene Mal voor de toekomst van euro's voorzien – ja, Ik zie de PvdA ook knikken...
Specifiek over de Groene Long is ons standpunt glashelder. Het project is duurzaam en goed voor economie, ecologie en mens. Doen dus!"

TROTS schampert dat de nieuwe coalitie alweer is gesmeed. "En Tilburg wordt daar niet beter van."
Paulus: "Van Den Bogerd wel."
De Vries blijft nuchter: "Het geld is op, we moeten nu keuzes maken."

Bart van de Camp van de SP trekt zijn groene kaart. "Er wordt hier nu lukraak met geld gegooid. Er komen enorme decentralisaties aan met hele grote bezuinigingen. Waar halen we als gemeente dat geld vandaan? Hier mooie plannen maken is makkelijk..."

Paulus: "GroenLinks durft te kiezen voor duurzaamheid en groen. En dat betaalt zich altijd terug in een betere gezondheid en meer welzijn voor de mensen!" Hij oogst een spontaan applaus.

Berend de Vries is het in hoofdzaak eens met Paulus. "Keuzes maken blijft belangrijk. Maar eerst moeten we zorgen dat we in Den Haag voldoende geld krijgen voor die grote sociale transities. En ondertussen zorgen voor wat financiële buffers."

En met die wijze woorden van de wethouder is het eerste debat afgelopen.

Volgend artikel: Spoorvervoer gevaarlijke stoffen

Frans Post, Tom Bade en Mischa Cillessen