2024

"Moeten we de Kampina opgeven?"

Herstellen van beschadigde natuur

In 2011 stopte toenmalig staatssecretaris Henk Bleeker met de uitrol van de Ecologische Hoofdstructuur. De spotprent van Siegfried Woldhek met een chagrijnige Bleeker op een akker werd bekroond als beste cartoon van het jaar. De provincie Brabant stak vervolgens haar nek uit en gooide een kwart miljard euro eigen geld in de strijd om de Hoofdstructuur toch af te ronden. De kersverse huidige minister Femke Wiersma komt nu met een ongekende ingreep: ze trekt de stekker uit de stikstofplannen. Dat wil zeggen dat een streep wordt gehaald door een integrale aanpak om samen met de streek, de Europees beschermde natuur te verbeteren. Dit herstelplan, het Nationaal Programma Landelijk Gebied, kreeg een pot geld mee van 25 miljard euro. Dit geld bleek verdwenen toen het kabinet Schoof werd geïnstalleerd. En nu wordt het beleid dat ermee beoogd was, ook opgeheven. Dit betrof overigens niet alleen natuurherstel, het ging ook over de vastgelopen vergunningverlening voor woningen, wegen en bedrijven. Vraag is hoe het nu verder moet. Wat gaan Hagar Roijackers (gedeputeerde Natuur), Mario Jacobs (dijkgraaf waterschap Aa en Maas) en Lars Koreman, regiodirecteur van Natuurmonumenten, nu doen?

Besluiten van minister Wiersma
Voor provinciebestuurder Hagar Roijackers kwam het besluit als een verrassing. "Dat uitgelekte bericht met het besluit van Wiersma, moeten we nog eens goed bekijken na Prinsjesdag. Want dan kennen we pas het hele plaatje. Ik wist dat dit kabinet niet veel liefde zou hebben voor een samenhangende aanpak voor natuur en economie. Je hoopt natuurlijk wel dat de verstandige krachten rond het kabinet, zoveel invloed hebben dat ze het niet te bont gaan maken met beleidswijzigingen. Maar dat is toch gebeurd."

Lars Koreman meldt dat Femke Wiersma ook nog met een mestbrief gaat komen waarin ze een krimp van de veestapel aankondigt. "Ik zie dat ook als onvermijdelijk, die krimp is mede in het belang van de boeren zelf."

Wat staat de Brabantse natuur te wachten
De provincie Brabant had een plan klaarliggen van 8 miljard. Een deel van dat geld is er nu niet meer – maar provinciaal budget is er nog wel. Roijackers: "Als provincie waren wij al begonnen aan het natuurherstel van de Europees beschermde natuur, toen het Rijk nog moest komen met geld en beleid. Vanuit die basis kunnen dus blijven doorgaan, samen met alle partijen en bewoners."

Tilburg is de enige gemeente in Nederland met maar liefst vier Europees beschermde natuurgebieden binnen haar grenzen: de Loonse en Drunense Duinen, de Leemkuilen, de Regte Heide en de Kampina. Rondom die gebieden zou zogeheten bufferbeleid gevoerd moeten gaan worden. Maar dat is nu net een van de vervallen punten van het Rijk. "Voor ons is dat dus lastig," licht Roijackers toe. "Wij wilden investeren in een andere vorm van landbouw, met andere verdienmodellen. Dat beleid staat nu onder druk."

Dijkgraaf Mario Jacobs vertelt een vergelijkbaar verhaal. "Voorlopig gaan wij niet stoppen met de vereiste watermaatregelen, wij zijn daar trouwens al twee jaar mee bezig. Het waterschap werkt nu met eigen geld en vastgelegde financiën van de provincie en het Rijk." Lars Koreman is somber over het schrappen van het bufferbeleid: "Die bezuinigingen treffen niet zozeer onze eigen gebieden maar vooral de omgeving daarvan. Wat daar gebeurt beschadigt onze natuurterreinen wél, door verdroging en het inwaaien van mest en bestrijdingsmiddelen. Mijn personeel wordt daar zelfs depressief van. Het hele perspectief is een stuk bleker geworden. Onze terreinen zijn vaak net een werkplaats, met overal kranen die grond weghalen. Maar feitelijk zijn dit lapmiddelen want er verdwijnt ook allerlei flora en fauna. Uiteindelijk moeten we toewerken naar systeemherstel."

Dit geldt ook voor het watersysteem, beaamt dijkgraaf Jacobs. "Het watersysteem begint te kraken maar de doelen zijn onveranderd gebleven, ook voor het Rijk! Wij gaan dus gewoon door. In 2027 moet Nederland bepaalde doelen behaald hebben. Daaraan werken we ook met de hele streek. Ons waterschap kan voorlopig vooruit met voldoende geld. Maar we kunnen niet uitsluiten dat we onze tarieven moeten gaan verhogen." Ook de provincie kan volgens Roijackers even vooruit want in de Perspectiefnota (meerjarenbegroting) van dit jaar is 250 miljoen opgenomen.

Watervergunningen grootste risico
Te midden van alle hectiek waarschuwt Roijackers voor onbezonnen stappen. "Wat ik belangrijk vind is dat we iedereen aan tafel houden, dat de tegenstellingen niet verder oplopen. Door dit plotselinge besluit van het Rijk, hebben wij nu signalen ontvangen dat mensen rondom Natura2000-gebieden er mee willen stoppen. Dat zou zonde zijn."

En hoe staat het dan met de geplaagde vergunningverlening? Al die uitgestelde wegen- en woningbouwprojecten? Dijkgraaf Jacobs voorziet geen directe problemen. "Op korte termijn heeft Aa en Maas nog niet zoveel last van het weigeren van vergunningen. Anders ligt het voor de vergunningen voor waterkwaliteit en goed waterbeheer, na 2027. Dat is de grootste dreiging die er nu aankomt, en die is door dit besluit van het Rijk groter geworden."

Al met al is er ondanks de heftige besluitvorming dus nog geen reden voor paniek. In Brabant dan. Lars Koreman: "In Brabant hebben we een goede traditie van samenwerken, ook met de landbouw. Helaas is dit in veel andere provincies niet het geval, daar ligt het allemaal veel moeilijker." En Hagar Roijackers laat zich ook niet uit het veld slaan: "Wij blijven hier doorgaan, door met iedereen de verbinding te zoeken."

 


Volgend artikel: Godert Verbiest

Hagar Roijackers, Mario Jacobs, Lars Koreman

Verslag: Frans Post

Fotografie: Paul van Rijswijk