Half miljard voor natuur

In afwachting van betere tijden

Gedeputeerde Johan van den Hout en Lars Koreman, directeur Zuid van Natuurmonumenten komen op het podium om uitleg te geven waar het geld aan wordt besteed. Op 1 juli 2015 is een wettelijke regeling van kracht geworden die moet zorgen dat ecologische schade door stikstof bij Natura2000 gebieden, wordt gecompenseerd. In de omgeving van Tilburg gaat het dan specifiek over de Loonse- en Drunense Duinen en de Kampina; de overige Natura 2000-gebieden liggen vooral in Zuidoost Brabant.

De heren helpen ons meteen uit de droom: het gaat weliswaar om veel geld, een half miljard euro tot 2022. Maar het is niet bedoeld voor de natuur... Het Rijk doet dit uit economische motieven; dankzij deze compensatie mogen bedrijven stikstof blijven uitstoten. Vandaar dat de vlag bij Natuurmonumenten toch niet uit ging, toen het geld beschikbaar kwam, vertelt Lars Koreman. Hij is nog steeds een beetje somber. "Ten eerste zijn de maatregelen alleen gericht op Natura 2000 gebieden, terwijl deze maar een kwart van het totaal vormen. Het gaat in die andere gebieden net zo slecht… Ten tweede is het beleid niet gericht op herstel van de bodem, maar slechts op het instandhouden van soorten. Voorkomen dus dat beesten uitsterven. Je kunt stellen dat we de wereld hiermee niet gaan redden. De patiënt wordt op de intensive care in leven gehouden in afwachting van betere tijden."

Bij provinciebestuurder Johan van den Hout hangt de vlag wel uit, reageert hij, maar dat is omdat hij alle dagen wappert. "Op zich is het ook goed dat we de patiënt in leven houden. Maar de heren van Natuurmonumenten hebben gelijk, het blijft dweilen met de kraan open."

Rechtszaken
De vervuiling door stikstof is nog steeds te hoog, legt Lars uit. In maart 2014 is weliswaar een PAS-overeenkomst ondertekend tussen Rijk, provincies en terreinbeheerders [Programma Aanpak Stikstof]. "In die overeenkomst is afgesproken dat de stikstofbelasting zou gaan dalen. Feitelijk is dit de laatste tien jaar ook wel aan de hand maar de daling is onvoldoende. De maatregelen werken dus niet goed en dat komt voornamelijk door de landbouw maar ook door de uitstoot van industrie en verkeer."

Presentator Michel Jehae oppert de Urgenda-variant: is het geen idee om een keer naar de rechter te stappen? Koreman weet dat er al veel rechtszaken lopen rond verleende vergunningen. De komende maanden gaat de Raad van State daarin uitspraak doen. Verder komt er nog een Europees advies aan waar Nederland zich aan zal moeten houden. Er is hoop, wil hij maar zeggen.

Toch blijft de vraag waarom de landbouw zo lang vrij spel heeft. Volgens Johan van den Hout "is het inderdaad tijd dat ik de boeren aanpak. Volgens mij hebben we dat ook gedaan… Het effect is nog onvoldoende maar ik wijs erop dat Noord-Brabant relatief het meeste doet tegen ammoniak van alle provincies." Klopt, zegt Koreman, "maar het was in Brabant ook het hardste nodig."

Het blijft een onbevredigend beeld, jarenlang dweilen met de kraan open. Van den Hout: "Maar je moet dweilen, anders verdrink je op den duur. We kunnen niet zomaar de veestapel halveren, het provinciebestuur is gebonden aan de Nederlandse wetgeving. De schade wordt nu gecompenseerd, dan houd je de boel enigszins in balans – voor een kwart van de natuurgebieden, dat klopt. Ik wijs er wel op dat we nu praten over extra geld. Er zijn ook nog andere budgetten."

Volgens de gedeputeerde kun je ook niet stellen dat driekwart van de natuur dus achteruit blijft gaan: de Natura 2000-gebieden zijn nu eenmaal kwetsbaar en niet overal is evenveel geld nodig.

Belasting
Lars Koreman signaleert dat er een procedure loopt tegen een megastal op de rand van de Kampina. "Verder geldt dat als de ammoniakbelasting rond Natura 2000-gebieden eenmaal afneemt, ook andere gebieden daarvan meeprofiteren. Bestrijden aan de bron blijft altijd beter dan geld rondpompen. We kunnen niet blijven plaggen in onze heidegebieden. Het komt erop aan dat besturen voldoende besef van urgentie moeten hebben dat het zo niet verder kan. De veehouderij moet aan banden worden gelegd."

Analoog aan de CO2-heffing zou de provincie ook een ammoniaktaks kunnen invoeren, oppert presentator Marc Pruijn. Nou nee dus, Van den Hout legt uit dat de provincie geen eigen belastingen mag heffen – buiten de opcenten op de motorrijtuigenbelasting. "Dit geld vloeit in de algemene middelen en een deel daarvan wordt ook besteed aan maatregelen tegen stikstof."

Lars Koreman voorziet dat de boel nog niet op orde zal zijn als het geld op is. Hij pleit ervoor om nu al aan de slag te gaan met de 'warme sanering' van bepaalde bedrijven. Uitkopen van probleemgevallen dus. De komende verkiezingen zullen het leren.

Volgend artikel: Circulaire sneakers