Twee frisse wethouders

Duurzame energie voor burgers en bedrijven

Afgelopen maart vonden gemeenteraadsverkiezingen plaats en in juni trad een nieuw college aan. De onderwerpen die te maken hebben met natuur en milieu raken de portefeuilles van maar liefst vier wethouders… Dit betekent dat de collegiale samenwerking verzekerd is en ook dat het Milieucafé voorlopig geen gebrek heeft aan gasten.

Vraag is natuurlijk wat het college van plan is. Twee wethouders bleken direct bereid om bij het Milieucafé op het podium te komen. Bas van der Pol -D66, wethouder stedelijke ontwikkeling en (circulaire) economie- en Rik Grashoff (GroenLinks, verantwoordelijk voor klimaat, groen, openbare ruimte en mobiliteit).

Boele, Pruijn, Grashoff, Van der Pol

Beide heren zijn al enigszins bekend want ze werden op het eind van de vorige periode ingevlogen om vertrekkende partijgenoten te vervangen. Grashoff verklaarde aanvankelijk slechts als tijdelijke kracht te zullen fungeren maar dit pakte dus anders uit.
Is hij misschien verliefd geworden op Tilburg? "Ik was altijd al een beetje verliefd op Tilburg," verklaart Grashoff (die in Delft woont). "Ik was inderdaad gevraagd in een soort interim-rol. Maar toen werd Esmah Lahlah lijsttrekker en boekte mijn partij een fantastisch verkiezingsresultaat. Bijgevolg mochten we twee wethouders leveren en kwam de vraag of ik toch niet wilde blijven. Het antwoord daarop was een volmondig Ja."

Bas van der Pol verklaart dat hij al direct doorwilde. Hoewel D66 niet de grootste partij werd is hij niet benauwd geweest voor zijn plek in het college.

Vier jaar
Aan de start van een collegeperiode barst het van de goede voornemens en dus zijn we benieuwd waar beide heren over vier jaar willen staan. Bas van der Pol wil dat er meer samenhang komt in de ruimtelijke ordening. "Over vier jaar zul je zeker kunnen zien dat de ruimtelijke kwaliteit is toegenomen in de gemeentelijke plannen. In de nabije toekomst moeten heel veel huizen worden gebouwd, deze moeten van goede kwaliteit zijn en ook energieneutraal."
Gaat Tilburg het aantal van 25.000 woningen in 2040 halen? Van der Pol geeft niet direct een antwoord maar wijst op de bedrijventerreinen. "Tot nu toe is er wat mij betreft te weinig aandacht geweest voor de kwaliteit daarvan. In het verleden is ook teveel ruimte genomen. Deze terreinen kunnen belangrijk verdicht worden. In totaal hebben we ongeveer 140 hectare nodig. Wijkevoort was hiervoor in beeld maar we gaan het daar anders doen. Het netto oppervlak aan bedrijventerrein wordt 80 hectare, en dus komen we er nog 60 tekort. Dit houdt in dat Kraaiven en Vossenberg en Loven belangrijk verdicht dienen te worden."

Ook Rik Grashoff heeft heldere opvattingen over wat hij in vier jaar wil bereiken. "Ik wil deze stad in heel snel tempo, geschikt maken voor het veranderend klimaat. Uiteraard moeten we ook meer tegen klimaatverandering doen. Dit betekent meer groen in de stad en meer parken. Daarnaast wil ik dat we de 'energiehubs' die voorzien zijn rond de stad, daadwerkelijk aan het bouwen zijn. Ze bestaan over vier jaar dus niet meer alleen op papier. Over vier jaar gaan Tilburgers echt het verschil zien en ook voelen (in de vorm van minder hittestress)."

Duurzame energie
In aanvulling op het item over het Burgerberaad: het coalitieakkoord formuleert ook ambities voor bewonersparticipatie. Hoe gaat het nieuwe college dit invullen? Voor Grashoff is dit altijd maatwerk en helemaal nieuw is het concept ook niet: "Rond de omvorming van de Cityring is veel betrokkenheid geweest van bewoners en ondernemers. Het winnende idee is daaruit ook voortgekomen. Verder gaan in Tilburg Noord de bewoners meer betrokken worden. Gewoon, laagdrempelig, met elkaar praten en het er over hebben. Als bestuurder ben ik wel van de klassieke school en die heet representatieve democratie. Preciezer geformuleerd: de meest basale participatie vind je in het hoogste bestuursorgaan van een gemeente, de gemeenteraad. Uiteindelijk is het de raad die beslist en zo hoort het ook."

Als voorbeeld wijst Rik Grashoff op de gemeentelijke Warmtevisie. "De komende jaren willen we in grote delen van Tilburg van het aardgas af. Grote delen van de stad zullen een vorm van warmtenet krijgen. Maar per wijk gaat dit gebeuren in een verschillend tempo. Ons doel is dat inwoners straks niet meer geld kwijt zijn, maar minder voor hun energie."
Grashoff heeft nog geen scherp omlijnde ideeën over het betrekken van bewoners. De TilburgerTafel noemt hij inspirerend maar men wil opnieuw gaan nadenken over de vorm.

Voor duurzame energie wijst Bas van der Pol erop dat er een opdracht ligt om dit voor 50 procent particulier te organiseren. "Dit betekent concreet dat bewoners mede-eigenaar zijn en dus ook mee de vruchten gaan plukken van de nieuw opgewekte energie. Er bestaan al diverse energiecoöperaties." Maar gemakkelijk gaat het niet worden, signaleert Van der Pol: "Neem de plannen bij knooppunt De Baars. Je ziet nu al dat allerlei partijen conflicterende wensen hebben. Als je als bestuur al die wensen honoreert kan er straks niks meer. Dus dat wordt nog ingewikkeld."

We blijven benieuwd naar de woningbouw en Emmy Boele vraagt zich af hoe realistisch het streefgetal van 25.000 betaalbare woningen is in de huidige context. Bas van der Pol beaamd dat er sprake is van een 'wicked problem'. "We proberen deze woningen te realiseren in de bestaande stad en in de dorpen - dus níet in de weilanden zoals dat vroeger ging. Deze 'inbreiding' gaat alleen lukken via samenwerking. In de Piushaven is dit uiteindelijk gelukt en ook op een goede manier. De les is dat we mensen een rol moeten geven in het besluitvormingsproces. Hen dus steeds goed informeren, en zaken bijtijds terugkoppelen."

Samenwerking
Onze lezers hadden de gelegenheid om vooraf vragen in te zenden voor de wethouders. Vooral de energiecoöperaties maakten van de gelegenheid gebruik. Hans Jager is sinds de oprichting lid van coöperatie De Blaak en hij vindt dat de samenwerking met de gemeente nog wel kan verbeteren. "Wij denken dat de gemeente ons nodig heeft maar wij hebben de gemeente ook nodig. Het is niet alleen een kwestie van subsidie maar ook van samenwerken. En dan bedoel ik: samen een plan maken, in plaats van een plan over de heg gooien, zoals de gemeente nu doet."

Hans Jager (links) stelt prijs op betere samenwerking

Rik Grashoff ziet het minder zwart: "Op dit moment wordt al behoorlijk intensief samengewerkt, en inderdaad worden ook de onkosten vergoed. Ons doel is zoals gezegd 50 procent eigenaarschap. Over de precieze vorm moeten we nog wel verder spreken en wat mij betreft kan dit direct na de zomer."

Een tweede vraag werd gesteld door actiegroep Extinction Rebellion. Bedrijven zullen ook belangrijk moeten bijdragen aan de energietransitie. Is bekend welke Tilburgse bedrijven in de top 10 staan van CO2- en stikstof-uitstoters? Van der Pol moet het antwoord schuldig blijven "en als ik het zou weten zou ik aarzelen deze namen direct te noemen." De wethouder houdt zijn antwoord algemeen: voor Tilburg is de logistieke sector belangrijk, we moeten toe naar emissieloos vervoer. De sluis in het Wilhelminakanaal moet worden aangepakt zodat er straks minder vrachtwagens hoeven te rijden. De sector is betrokken bij deze beweging en investeert daar ook in."

[Toevallig werd de dag van het Milieucafé bekend dat Tilburg 2 miljoen Europese subsidie krijgt voor de ontwikkeling van het Wilhelminakanaal. Een week eerder bleek dat het Rijk prioriteit toekent aan de aanpak van Sluis II bij Vossenberg. Deze moet worden herbouwd zodat grotere schepen kunnen passeren, red.]

De vraag blijft toch waarom er zo weinig gebeurt bij de bedrijven, terwijl burgers geconfronteerd worden met extra belastingen. Daarop reageert wethouder Grashoff: "We kennen de grote uitstoters in Tilburg wel. De 10 meest energieslurpende bedrijven zijn goed voor 30 tot 40 procent van het totale zakelijke energiegebruik. Dit houdt in dat je breder moet kijken dan naar de top 10 want het zou maar maximaal 40 procent helpen. Als gemeente gaan we een Green Deal opstellen voor bedrijventerrein Loven. Wat we merken is dat de ontwikkelingen in het bedrijfsleven ook steeds sneller gaan. We zien het gasgebruik teruglopen terwijl het elektriciteitsverbruik groeit. We zien ook dat steeds meer energie duurzaam wordt opgewekt, zo veel zelfs dat in Brabant nu sprake is van een capaciteitsprobleem op het elektriciteitsnet."

Een gouwe ouwe is een bepaling waar Ed Nijpels eerder op wees: de wet Milieubeheer bepaalt al sinds 1993 dat bedrijven die een investering in duurzame energie binnen vijf jaar kunnen terugverdienen, wettelijk verplicht zijn deze investering te doen. Waarom wordt daar niet op gehandhaafd? Grashoff is dit wel van plan, zegt hij, maar "als je effectief wilt zijn is het beter om samen met bedrijven te zoeken naar mogelijkheden en hen daarbij te ondersteunen. Als je eenmaal binnen bent kun je ook nog praten over langere terugverdientijden met eventuele subsidie. We hanteren liever niet alleen de stok maar de wortel en in tweede instantie de stok."

Tot besluit is er nog de ambitie om 250 hectaren aan dakoppervlak vol te leggen met zonnepanelen. Bas van der Pol onderschrijft het doel maar merkt ook op dat de voortgang nog niet indrukwekkend is. "Maar eerlijk gezegd maak ik me meer zorgen dat bedrijven niet kunnen handelen als ze dat eenmaal willen. Een energie-aansluiting regelen is nu al een probleem en het onderling uitwisselen van energie ook. [President Albert van Maren van Fujifilm wees hier in het café van 31 maart ook al op, red.] Gelukkig is er een wetswijziging in de maak om dit proces te vergemakkelijken.

Conclusie: er is nog voor jaren gespreksstof en de eerste wethouder die we gaan treffen is Yusuf Çelik (PvdA, Wonen en Verduurzaming en Energietransitie Gebouwde Omgeving).

Volgend artikel: Grote Pubquiz