2016

Water in het ‘Vorstelijk Landschap’

Als ‘aperitief’ op de theaterwandeling door het landschap Moerenburg, vond op 16 juli 2016 een inspirerende netwerkmiddag plaats, als coproductie van De Kwekerij Theaterproducties en het Milieucafé. 

Bij deze bijeenkomst is het mogelijk om op een informele manier (mede)professionals te ontmoeten die zich vanuit verschillende invalshoeken bezighouden met landschapsbeleving en het smeden van samenwerkingen over de grenzen van het eigen vakgebied heen. Een prachtige illustratie van zulke samenwerkingen vinden we in het onderwerp van deze netwerkmiddag: de ontwikkelingen op het gebied van water(zuivering) in de gebieden Moerenburg en Koningshoeven. 

Milieucafépresentator Michel Jehae praat hierover met Mario Jacobs, wethouder Natuur en Landschap in Tilburg, Broeder Isaac, de prior van de abdij Koningshoeven, en István Koller, initiatiefnemer van project de Biomakerij en werkzaam bij Waterschap de Dommel. 

Moerenburg en Koningshoeven
De bijeenkomst vindt plaats op een toepasselijke locatie, naast de oude waterzuivering in Moerenburg. Allereerst worden de sprekers uitgenodigd om te vertellen wat hen nu zo aanspreekt aan dit ‘Vorstelijk Landschap’ waarin zij bijeen zijn. De wethouder antwoordt dat het grote pluspunt van het gebied Moerenburg is dat het zo dicht bij de stad ligt, op vijf minuten fietsen van het centrum. Vanaf Moerenburg zit je bovendien in een oogwenk bij de abdij van Koningshoeven, “waar je heerlijke trappist kan drinken.” Broeder Isaac, prior van de abdij, ziet de verbindingen tussen de gebieden Moerenburg en Koningshoeven als grote kracht en roemt de diversiteit van de omgeving. István Koller van het waterschap vindt het bijzonder dat we vandaag bijeen zijn naast de oudste waterzuivering van Nederland (opgericht in 1915), om te praten over de nieuwste vorm van waterzuivering waaraan ook weer hier in de omgeving invulling zal worden gegeven.

Presentator Michel Jehae vraagt door naar de verbinding tussen Moerenburg en de abdij waar de prior over spreekt: veel bezoekers komen toch óf voor de abdij óf voor Moerenburg? Wethouder Mario Jacobs verwijst naar het convenant 'Samen verder in Moerenburg en Koningshoeven', dat een jaar geleden op dezelfde locatie is getekend door de gemeente, het waterschap en de abdij. Jacobs: “Het verhaal dat Moerenburg en Koningshoeven verbindt is ‘water’.” Op dat vlak staat er de komende jaren dan ook heel wat te gebeuren. In de omgeving waarin we bijeen zijn, zal de nieuwste vorm van waterzuivering gerealiseerd worden, en ook een waterpark en een helofytenfilter. Op dit moment is de A58 nog een barrière tussen de twee gebieden, maar ook daar wordt aan gewerkt. In 2023 gaat deze snelweg namelijk op de schop, en daarbij wordt ernaar gestreefd om ook een natuurlijke doorgang onder de weg aan te leggen tussen de gebieden. István Koller ziet de ontwikkelingen rondom de abdij als een deur naar de activiteiten in Moerenburg. Zijn streven is dan ook om het nieuwe ondernemerschap deze richting in te duwen, zodat er wat meer levendigheid ontstaat.

Wortels
Het wordt tijd om wat dieper in te gaan op de waterzuivering die men bij Koningshoeven wil realiseren, de modernste waterzuivering van Nederland en misschien wel van Europa. De techniek komt uit Hongarije, en het kan geen toeval zijn dat initiatiefnemer István Koller ook Hongaarse wortels heeft. Koller heeft zijn idee gekregen bij het zien van een documentaire over botanische tuinen in Boedapest, en hij was meteen geïnspireerd om een dergelijke techniek naar Nederland te halen. “Ik wil een stuk van mijn vaderland in mijn moederland realiseren.” Uiteindelijk is hij bij broeder Isaac uitgekomen, het hoe en waarom is beide mannen een beetje ontgaan. Broeder Isaac: “Zoals dat ook gaat bij verliefdheid weten we het niet precies meer.”

De abdij zocht al langer naar een nieuwe vorm van zuivering. Dagelijks danken de broeders van het trappistenklooster God voor Zijn schepping, en daarbij paste het niet om die schepping vervolgens te vervuilen. Broeder Isaac weet niet of alle abdijen er zo over denken, maar Koningshoeven wel, en dat is het belangrijkste. Zo heeft de abdij ook zonnepanelen. Broeder Isaac: “Die zitten goed verstopt voor de ambtenaar van monumentenzorg.” Ook hebben de monniken een kaasmakerij, waarvoor ze geitenmelk van de buurman gebruiken.

István Koller legt desgevraagd uit hoe de Hongaarse zuiveringstechniek werkt. Deze krijgt de vorm van een botanische tuin, aan te leggen bij het klooster. Boven het wateroppervlak groeien planten, daaronder is water. Micro-organismen hechten zich in het water aan die wortels en zetten zo een zuiveringsproces in gang. Door de grote diversiteit aan bacteriën ontstaan er hele ecosystemen in de wortels. Deze zuivering onderscheidt zich van de reguliere zuiveringsmethoden in de zin dat die er vaak op neerkomen dat je afval ergens in stopt, het afval vernietigt en er minder uitkomt dan je erin gestopt had. Met de zuivering in Moerenburg wordt ernaar gestreefd om niets ‘uit het proces te gooien’. Met het fosfaat dat uit het water wordt gehaald, kunnen bijvoorbeeld weer planten gekweekt worden.

Showcase
Wat is nu de rol van de gemeente in deze bijzondere samenwerking? Mario Jacobs spreekt van een ‘ménage à trois’, met de gemeente als verbindende katalysator. De gemeente staat namelijk aan de lat voor landschapsontwikkeling en is een partner in ‘Landschap van Allure.’ De kosten van de geplande waterzuivering bedragen naar schatting zo’n 2,5 miljoen, de gemeente en de provincie financieren hierin mee.

Volgens Broeder Isaac is het nu nog een kwestie van de financiering op orde krijgen, met andere woorden: met banken praten en vergunningen verkrijgen. Eind dit jaar hoopt hij de eerste schop in de grond te zetten. Aangezien er met een groene aannemer wordt gewerkt kan er snel gebouwd worden; er wordt bijvoorbeeld gewerkt met gebruikte kassen. De waterzuivering moet dan aan de andere kant van het terras bij het proeflokaal komen te liggen. Mario Jacobs reageert dat het ongeduld van de prior aanstekelijk werkt, maar kan helaas geen garantie bieden dat het project dit jaar al start.

De prior benadrukt dat de zuivering geen Efteling of een horecagelegenheid wordt. Wel streeft hij naar activiteiten in het sociaal-educatief circuit, bijvoorbeeld om een nieuwe generatie HAS-studenten het een en ander te leren. Voor Koller is de waterzuivering een showcase voor andere soortgelijke projecten.

Het streven is om te beginnen met water dat na zuivering op het domein van Koningshoeven blijft. Er wordt ook gewerkt aan water dat schoon genoeg is voor drinkwater. Helaas niet voor het trappistenbier, want de term ‘rioolbier’ bekt nu eenmaal niet lekker.

Wat betekent deze ontwikkeling nu voor Tilburg? De wethouder wil dergelijke plannen verder verspreiden in de stad en staat open voor experimenten. Koller bevestigt dat er potentie zit in technieken waarbij bacteriën worden geconditioneerd om medicijnen uit het water te halen. Zulke technieken kunnen bij verzorgingshuizen worden ingezet. De wethouder stelt dat deze technieken ook interessant zijn voor Fuji en Coca Cola, die juist in de regio zitten voor onze goede water.

De slotvraag dan: waar hoopt men over vijf jaar te zijn?

Broeder Isaac hoopt over vijf jaar voor wat betreft de waterzuivering aan het laatste deel van de planning te zijn toegekomen, en vanuit het klooster niet meer te hoeven lozen op het riool. Een 100 procent zuivering met andere woorden, ook voor menselijk afval.

István Koller hoopt dat Moerenburg over vijf jaar een plek is geworden waar allerlei activiteiten plaatsvinden, zoals het kweken van vis en hoogwaardige gewassen.

De wethouder hoopt dat er over vijf jaar veel leven is in het gebied, en dat de mensen dit kunnen zien en meemaken en bier kunnen proeven in het klooster.

Presentator Michel Jehae bedankt de drie heren voor hun bijdrage.


Volgend artikel: Milieucafé 29 september 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016

Water in Koningshoeven en Moerenburg, 16 juli 2016


Verslag: Marcel de Laat

Foto's: Kim Pattiruhu