Bestaande warmte, goede handel

Louis Hiddes, makelaar in warmte

Het is sneller gezegd dan gedaan: Tilburg moet van het gas af. In eerdere cafés stonden we al stil bij zaken als warmtepompen, stadsverwarming en de nadelen van houtstook. Waterstof en geothermie kwamen ook voorbij. Dit keer gaat het om een relatief voor de hand liggende strategie: bestaande warmte beter gebruiken.

Het idee voor dit onderwerp werd aangedragen door Tilburger Louis Hiddes. Een week voor het café haalde hij toevallig het NOS-journaal omdat er een flinke EU-subsidie los kwam voor een project in Heerlen.

Louis Hiddes is een regelmatige bezoeker van het Milieucafé. Hij mag zichzelf makelaar in warmte noemen en ontwikkelde eerder (energie-)projecten voor een projectontwikkelaar. Met het bedrijf Mijnwater is hij voor zichzelf begonnen.

Louis vertelt al ruim 23 jaar met restwarmte bezig te zijn. Hij deed de eerste warmtepomp-projecten in Delft en Nijmegen. In die periode voorzag hij 4.000 woningen van energie. "Het is ontzettend leuk om iets te doen waarvan anderen zeggen dat het niet kan." Hiddes gaat slim om met warmte én met koude: "Ik probeer te verhandelen wat anderen over hebben."

Als ergens warmte geleverd wordt gebeurt dit vaak op wijkniveau, met centrales die gebruik maken van warmtepomp-technologie. "De kunst is om gebouwen op de juiste temperatuur te brengen. Meer is eigenlijk niet nodig. Vaak moet je daarvoor verwarmen maar soms ook koelen. Beide kosten energie."

"Er is echter altijd sprake van een retourstroom. Neem bijvoorbeeld het datacentrum van pensioenfonds APG in Heerlen. Dit produceert veel warmte en de koeling levert een stroom water op met een temperatuur van 41 graden. Voldoende om vijf- tot zevenhonderd woningen te verwarmen." Hiddes levert dus koeling, en verkoopt de restwarmte eveneens.

Airco's
Het komt erop neer om zo slim mogelijk om te gaan met de energievraag, dankzij bestaande en vooral nieuwe technieken. Het rondpompen van gloeiend heeft water, zoals gebeurt bij traditionele warmtenetten, vindt Louis ouderwets: daar is lang niet altijd behoefte aan. Je kunt ook per huishouden een warmtepomp installeren die de boiler extra op temperatuur brengt. Mijnwater regelt dat in Heerlen op afstand: dit gebeurt 's nachts met energie die elders over is. "Verder moet je niet alleen nadenken over verwarming; in een goed geïsoleerd huis kan ook behoefte ontstaan aan koeling. Het is niet de bedoeling dat mensen massaal naar de bouwsuper lopen om een inefficiënte airco aan te schaffen."

Hiddes stoort zich dan ook aan grote batterijen airco's die we vinden op veel industriële gebouwen. Albert Heijn XL in Tilburg is er een voorbeeld van: "Volgens mij blazen die veel warmte weg. Met onze techniek willen we 95 tot 100 procent CO2-reductie bereiken."

Het project in Heerlen is Mijnwater gedoopt. "Dit was een initiatief van de gemeente Heerlen. De eerste onderzoeken vonden plaats in 2002 en in 2006 is men de eerste bronnen gaan boren – toen ook al met behoorlijke subsidie van Europa. Op een diepte van vier- a vijfhonderd meter is het grondwater 16 tot 17 graden, maar tussen de zeven- en achthonderd meter praat je al over 28 graden."

De truc in Heerlen is dat vijf soorten bronnen op een intelligente manier aan elkaar gekoppeld worden. Het kan gaan om restwarmte van de koel- en vriesinstallaties van de Jumbo, de warmte uit het datacentrum maar ook opgepompt grondwater. De mijngangen van de verlaten kolenmijnen dienen daarbij als buffer voor warmte- of koude opslag. En als er geen mijngang voorhanden is, dan bouw je gewoon een ecovat onder de grond. "We proberen klanten zo precies mogelijk te leveren wat ze vragen. Als ik het minste lever, verdien ik het meeste geld."

Kennis nodig
De activiteiten van Hiddes trekken belangstelling van energiebedrijven maar het verhaal van Mijnwater is niet eenvoudig over te nemen. "Energiebedrijven verkopen energie als product, ze willen zo veel mogelijk verkopen. In ons concept lever je een dienst: gebouwen die altijd op de gewenste temperatuur zijn. Daarvoor is heel veel kennis en ervaring nodig en ook wij leren nog steeds bij."

Vraag is of het model van Heerlen ook bruikbaar zou zijn in Tilburg. In beginsel wel, zo blijkt: "Onderzoeksbureau CE Delft heeft een rapport gemaakt, Weg van Gas. Het schetst de mogelijkheden van lage temperatuur technologie. In Tilburg bijvoorbeeld zou je ongeveer een half miljoen Gigajoule warmte kunnen weghalen uit de bebouwde omgeving. Daar doen we nu niets mee. Iedere gast hier in Paradox zit nu ook 100 Watt warmte te produceren. Nogmaals, in beginsel heb ik alleen lauw water nodig, geen water van 70 tot 90 graden zoals bij een traditioneel warmtenet."

De bronnen zijn er kortom. Nodig zijn een betere kennis van de vraag, slimme techniek, goed geïsoleerde transportleidingen en vooral de politieke wil om voor de langere termijn te investeren. Maar het kost niet alleen maar geld: er tegenover staan ook lagere kosten, minder CO2 en lokale werkgelegenheid.

Schaalgrootte
Hiddes wil maar zeggen dat het kan. "Een gewone woning met een gemiddeld verbruik, verwarmen wij in de winter en koelen we in de zomer, voor een bedrag dat 25 a 30 euro per maand lager ligt dan nu. We werken nu al samen met 62 steden in Europa. Parijs, Bochum, Glasgow, Nottingham. Waarom zou Tilburg niet in dit rijtje kunnen staan?

Er is gelegenheid voor vragen uit de zaal. Iemand wil weten of een huis geschikt moet zijn voor lage temperatuur verwarming? Antwoord ja. "Maar," zegt Hiddes, "Ik hoor niet tot de mensen die zeggen, eerst isoleren. Ik zeg, kijk eerst naar de ventilatie. Zorg voor een bescheiden overdruk in plaats van onderdruk die je creëert met een centrale luchtafzuiging. Dan zuig je de koude lucht weer naar binnen."

Gert Brunink laat weten zijn eigen energie-overschot te willen gaan opslaan in een zoutacccu. Hiddes kent de techniek maar kan niet zoveel met individuele woningen. "Als je over tien jaar 30.000 woningen wil gaan aansluiten op een slim net, dan moet je anders gaan denken over schaalgrootte."

Het gedreven betoog van Hiddes vormt een goede warming-up voor een tweede onderdeel van het programma. Gastredacteur Lucia Kleinegris gaat de zaken rond duurzame energie nog eens op een rij zetten.