Spoorpark maakt zich mooi voor opening

Levendig park, levend water

Eind juni, in het weekend van de 21ste, opent het Tilburgse Spoorpark (op het voormalige Van Gend en Loosterrein) zijn deuren. Daarmee wordt een ontwikkeling afgerond die al lang geleden ingezet werd. Ter adstructie draait een filmpje uit 2011 waarin bioloog Henk Moller Pillot, een aantal Tilburgse raadsleden rondleidt over het terrein. Toen was het onderwerp stadsnatuur, en opvallend is dat geen enkele van de gefilmde personen toen, acht jaar later nog in functie is.

Nu staat dus een nieuw plan op het punt van afronden. Ook in 2019 is er weer volop aandacht voor natuur en biodiversiteit, maar in een vorm die Henk Moller Pillot en de raadsleden destijds niet konden bevroeden. Twee gasten weten daar alles van. Landschapsarchitecte Esther Kruit, en kwartiermaker Lucy Bathgate.

Esther Kruit komt uit Oss en is gevraagd door de regiegroep om samen met de bewoners een mooi plan te maken. De regiegroep bestaat uit een elftal vrijwilligers. Onafhankelijke buurtbewoners, die acht zogeheten kwartiermakers hebben uitgekozen.

Esther heeft bij het ontwerp bestaande bomen zoveel mogelijk gehandhaafd. Dit waren voornamelijk hazelaars en esdoorns maar er zijn ook bomen toegevoegd. "Verder is het berkenbosje, dat je ook in het filmpje kunt zien, gedeeltelijk behouden gebleven. Dit was een bijzondere plek die jarenlang braak had gelegen. Zodoende heeft de natuur zich kunnen ontwikkelen. Daarom is er ook niets aan gebeurd en we hopen dat de zaden in het park zich weer kunnen gaan ontwikkelen." Esther is trots dat de kwaliteit van het gebied behouden is gebleven, en dat al die ruimte weer kan worden teruggeven aan de stad.

Speelplein
Lucy Bathgate is kwartiermaker Levend Water. Ze heeft altijd iets gehad met haar onderwerp; "Als meisje van vijf jaar ontdekte ik al dat water erg plezierig werkt." Water heeft Tilburg niet veel maar het is er wel mits je zoekt. In het park loopt het water van noordwest naar zuidoost. In de bovenhoek ('bron') wordt het regenwater ingelaten, of indien nodig bronwater. Via een 'groene vallei' trekt het water naar een vijver met natuurlijke oevers. Een 'natuurlijke speelbeek' vormt de verbinding met het sluitstuk; het 'waterplein'.

"Het laatste concept kennen we ook van de noordkant van het station en van de Heuvel," legt Lucy uit. "Hier is het natuurlijk. De beek stroomt langzaam rond, vroeger liep hier ook een laaglandbeek. Het water wordt ondergronds gezuiverd en er is ook een helofytenfilter [natuurlijke waterzuivering door rietplanten, red]." Lucy kijkt tevreden terug op het ontwerpproces: "Het is best puzzelen met elementen als een park 600 meter lang is. Maar ik zie nu al de planten weer groeien die ik herken van toen ik vijf was. Dat maakt me helemaal gelukkig."

De vijver heeft een inhoud van 2.170 kubieke meter. Hij moet regenwater opvangen en is zo ontworpen dat de waterspiegel in heel korte tijd 70 centimeter kan stijgen. "Het is geen drinkwater en ook niet zomaar een bak met water," aldus Lucy. "Hij is wel geschikt om in te spelen en levert ook een natuurwaarde. Kortom een park voor de stad en door de stad. Ik schat in dat de huizen in de buurt straks 20 procent meer waard worden."

Gezuiverd regenwater gaat via een 50 centimeter dikke leiding terug naar de bron. Maar er is capaciteit voor meer; een tweede leiding van 40 centimeter is voorzien voor de aanvoer van water uit de stad. Volgens de berekeningen kan 10 tot 20 hectare stedelijk gebied aangesloten worden op de zuivering in het Spoorpark.

Vrijwilligers gezocht
Duidelijk is dat het een gebruikspark wordt. We zien een theehuis, sportvoorzieningen, een vaste plantentuin en een theetuin. De noordzijde bij het spoor is ingericht voor 'urban sports'. Daar vind je dus een skatebowl, bolders en een wielerbaantje. Het geheel is "ingepakt in inheems struweel". Want dat is weer aantrekkelijk voor vogels en konijnen. Het park is 's avonds voor de dieren, als de hekken dicht gaan.

Vier weken na het café is het Spoorpark technisch gesproken klaar. Het werk is dan niet afgelopen want de ecologische ontwikkeling moet worden gemonitord. Burgers krijgen ook een grote rol in het beheer. Bathgate vertelt dat de gemeente 2 ton per jaar subsidie geeft voor het beheer. Een mooi bedrag maar niet toereikend. Er moet meer gebeuren en dat gaat men doen met vrijwilligers. "Zij moeten wel weten wat moet blijven liggen en wat met de hand moet. De komende jaren gaan we met ecologen, de gemeente en het IVN uitzoeken hoe we vrijwilligers goed kunnen leren schoffelen. Vrijwilligers zijn ook nodig voor beheer van het water. We hebben nog allerlei mensen nodig."

Er is ruimte voor twee vragen uit de zaal.
Iemand vraagt zich af of het beheer ook wel duurzaam gebeurt met al die vrijwilligers. Dat is zeker de bedoeling, er komt ook een composthoop. "Maar we moeten mensen leren hoeveel compost je strooit en op welke plek. Op de taluds, de hellingen met bloemen en kruiden, is het niet de bedoeling."

Gert Brunink, die zich stevig roert tijdens de avond, hoopt dat er geen vervuild water binnengehaald wordt uit de stad. Hij wordt gerustgesteld: Lucy zegt dat alleen van daken en fietspaden wordt gebruikt (en dus niet van wegen). Bovendien wordt bij grote aanvoer het eerste water afgevangen want dan is het rijk aan verontreinigingen.