Stadslandbouw heeft toekomst

Buurtmoestuinen schieten overal als bloemkolen uit de grond. Ook in Tilburg - het café van maart 2011 besteedde al aandacht aan de eerste, achter buurthuis De Spil. Toevallig publiceert De Volkskrant deze donderdag een twee pagina's groot verhaal over de Rotterdamse praktijk van de stadslandbouw. In Tilburg werkt het minder grootschalig maar ook een kleine volkstuin kan veel voedsel opleveren - als je de duiven van de gewassen weet te weren.

Piet Rombouts, landbouwmedewerker van de Brabantse Milieufederatie BMF, is langs gekomen om te vertellen over deze nieuwe trend. Oude bekende Jan van den Broek van ecoboerderij 't Schop voegt de daad bij het woord en heeft een aantal gewassen meegenomen. Biologisch. Om te zien en om te proeven.

Aan Piet Rombouts de vraag wat zoals in een stadstuin kan groeien. Eigenlijk moet je die vraag omkeren, zegt Piet met een aanstekelijk Brabants boerenaccent: "Alles kan - zelfs in de Reeshof. Aardappels, fruit, allerlei groenten." Presentator Frans Post gooit enkele Elstar appels het publiek in als aanschouwelijk onderwijs. Gevolgd door prei voor Tine van de Weyer. En een zak Nicola aardappels voor een anonieme bezoeker. Jan van den Broek haakt in: hij heeft snacktomaatjes meegenomen om uit te delen. Met pesto van rucola uit eigen tuin.

Tien nieuwe
Rombouts verduidelijkt dat niet alle gewassen even praktisch zijn. Voor de verbouw van granen heb je grote machines nodig. Maar aardappels, fruit en groenten gaan zoals gezegd heel goed. Stadslandbouw en buurtmoestuinen komen in essentie op hetzelfde neer. Alleen is er bij de laatste meer aandacht voor het sociaal aspect. Sinds De Spil zijn er in Tilburg een stuk of tien buurtmoestuinen bij gekomen. Rondom de Spoorzone bijvoorbeeld. En op de oude plek van basisschool de Vuurvogel aan de Korte Schijfstraat, zijn recent ook merkwaardige houten kisten verschenen. Ze maken deel uit van Stadshoeve De Tuin (www.stadshoevedetuin.nl).

Rombouts vertelt dat de BMF ooit een plan voor stadslandbouw had uitgewerkt voor de nieuwe Warande. Samen met vakorganisatie ZLTO. Dit plan wordt nu uitgevoerd in Tilburg Noordoost. Het interessante is dat de boerenbedrijven ondanks de gebiedsontwikkeling blijven zitten. "Ze worden gewoon ingepast en passen hun bedrijfsvoering aan."

Een praktische vraag is hoeveel hectare landbouwgrond je nodig hebt om een stad als Tilburg te voeden. We vermoeden dat je het niet redt met enkele tuintjes.

Rombouts beaamt dit maar schat dat op termijn, 15 procent van de behoefte haalbaar moet zijn binnen de grenzen van de gemeente. Maar dan moet het wel professioneler worden aangepakt.

Waanzin
Michel toont een dia van een groeitoren. Een soort high tech legbatterij voor planten uit Den Bosch. Jan van den Broek begint er spontaan van te gruwelen. " Schei toch uit. Zo'n ding met ledverlichting, glaswol en kunstmest. Het is allemaal puur kunstmatig en in Nederland absoluut waanzin."

Piet Rombouts ziet het ruimer. "Waarom zou je het niet doen? Ik ben er niet tegen. Ik zie dit wel toegepast worden op daken en in grote lege gebouwen."

Moeten we nu ook maïsvelden gaan verwachten op het Van Gend en Loos terrein? Van den Broek roept presentator Michel Jehae tot de orde: maïsvelden staan niet meer gelijk met mestoverschotten. "Laten we wel wezen, er is geen capaciteitsprobleem in Nederland. Driekwart van het voedsel dat we hier maken wordt geëxporteerd. Het gaat bij stadslandbouw om iets anders. We moeten weer de verbinding maken tussen steden en landelijke regio's."

Volgens de biologische boer uit Hilvarenbeek is de moderne stadsmens teveel van zijn oorsprong vervreemd. "Onbekendheid levert vervreemding op. En een soort onverschillige passiviteit. Daarbij creëert de marketing een enorme onduidelijkheid over wat er werkelijk aan de hand is in de voedselindustrie. Als je de productie dicht bij de mensen brengt, raken ze beter geïnformeerd. En worden ze vanzelf meer kritisch."

8 juni: De Dag Van
De eigenaar van 't Schop wijst op een mogelijk misverstand: stadslandbouw is niet per se milieuvriendelijk. "Als het bedrijf in de buurt milieuonvriendelijk is, kan het dus best regionaal zijn maar daarmee nog niet automatisch goed! Als je het goed doet moet het én dichtbij zijn én biologisch." Aan 't Schop zal het niet liggen. Men heeft recent een nieuwe moestuin van 3.000 vierkante meter aangelegd.

Een typisch Tilburgse vraag, naar aanleiding van het Van Gend en Loos terrein: kunnen bestaande natuurwaarden niet gaan concurreren met stadslandbouw?

Voor Piet Rombouts niet. "Beide kunnen heel goed samengaan. Goed opgezette productie kan prima bijdragen aan biodiversiteit." Jan van den Broek, die meldt nog les te hebben gehad van bioloog Henk Mollier Pillot, vindt dat biologische landbouw de natuur zelfs kan versterken. Als je maar afblijft van kwetsbare soorten. De conclusie is dat stadslandbouw een plek verdient; serieus boeren kan ook in de stad. In Rotterdam zijn volgens De Volkskrant al twintig locaties gevonden.

Het laatste woord is voor raadslid Tine van de Weyer als mede-initiatiefnemer van de Tilburgse variant op de Dag van de Stadslandbouw, vrijdag 8 juni. "Over de hele wereld zijn mensen hiermee bezig. Grootschalig of kleinschalig maakt niet uit. Vanwege de crisis in het vastgoed liggen toch overal terreinen braak. Waarom zou je die niet nuttig en milieuvriendelijk inzetten?"

Een cafébezoeker vraagt nog hoe het zit met mogelijke bodemvervuiling. Immers op het Van Gend en Loos terrein hebben jarenlang treinen smeervet staan lekken. Dit blijkt onder controle: de grond wordt gecontroleerd en er is geld om ze te saneren.

Vrijdag 8 juni, 11:30-18:00 uur, Deprez-gebouw: Dag van de Stadslandbouw.
Een initiatief van Duurzaam Tilburg, BMF, ZLTO en Inbeeld. Inschrijven is noodzakelijk.
Meer info: www.stadslandbouwtilburg.nl

En bioboerderij 't Schop heeft zondag 24 juni zijn traditionele open dag.

Volgend artikel: Tilburg loopt warm voor zonnepanelen