'Durf te kiezen voor de fiets'
Ineke Spapé wijst Tilburg de weg
Houten, Nijmegen, Utrecht, Zwolle. Het zijn zomaar een paar steden die de afgelopen jaren met de eretitel 'Beste fietsstad van Nederland' mochten prijken. Tilburg is niet één van die steden. Sterker nog: januari 2018 publiceerde de Fietsersbond een lijst met fietssteden. In die lijst viel Tilburg zelfs buiten de top 100…
Nu denken mensen vaak: het ligt aan de onderzoekers. Maar ook gebruikers laten van zich horen. Februari 2018 deed de ANWB onderzoek onder haar achterban. Bijna een derde van de Tilburgse leden verklaarde zich niet veilig te voelen op de fiets. Vraag is waar dit aan ligt en of het anders kan.
Op het podium meldt zich Ineke Spapé, lector verkeersbeleid bij de NHTV Breda en verkeerskundig ingenieur bij SOAB, een adviesbureau op het gebied van mobiliteit. (Consultant Angela van der Kloof had ook toegezegd te komen maar is helaas geveld door de griep.)
Wat doet Ineke Spapé voor de kost? "Ik adviseer steden overal: Ga toch fietsen!" En dan serieus: "In landen als Zwitserland of Brazilië is het niet vanzelfsprekend dat je kinderen op een fiets zet. Ik wijs besturen op die mogelijkheid. En ik laat bijvoorbeeld fietsparkeerplannen maken. Steeds vanuit de optiek: hoe kan het veiliger, hoe kan het leuker."
Utrecht werd vorig jaar verkozen tot op een na beste fietsstad ter wereld (na Kopenhagen). Nijmegen werd in 2016 Nederlandse fietsstad van het jaar. Daar moet Tilburg toch lering uit kunnen trekken?
Spapé: "Toen ik hier studeerde was Tilburg een van de twee topsteden van Nederland. De rode loper [TOF-route, red] gaat nu nog steeds de wereld over als lichtend voorbeeld." Ze laat een dia zien uit Sao Paolo. Grappig genoeg loopt daar de fietsroute midden over een autoweg maar dit schijnt daar geen probleem te zijn.
Het is niet dat er in Tilburg niets gebeurt. Er zijn goede en gratis stallingen in de binnenstad. Rond het station wordt een schitterende stalling gerealiseerd (trefwoord Fietshotel).
"Maar Tilburg moet durven kiezen en ruim baan geven aan de fietser," betoogt Ineke. "De situatie op de Heuvel is een eeuwige discussie. Wel of geen auto, wel of geen eenrichtingsverkeer, Cityring of juist verkeersluw. Kies! Als je dit stukje weg afsluit voor autoverkeer hebben winkels daar echt geen last van. Serieus, wat heb je met een auto nou te zoeken op de Heuvel?!"
Het economisch belang van de middenstand nodigt uit tot een korte quiz. Welk soort weggebruiker geeft het meest uit? Zelfs bij supermarkten blijkt meer dan de helft van de omzet, 54 procent, afkomstig te zijn van fietsers en voetgangers.
Werk in uitvoering
Recent is een grote reconstructie gestart van de Tilburgse Spoorlaan - schoolvoorbeeld van 'Wie mooi wil zijn, moet pijn lijden.' Maar waarom maken ze het voor fietsers altijd zo ingewikkeld bij werkzaamheden? De oversteek naar het station is een grote puinhoop en zo zijn er meer voorbeelden. Is dit onvermijdelijk?
Voor Ineke Spapé niet. "De stad moet af en toe op zijn kop en hinder bij werkzaamheden hou je altijd. Maar hier lijkt men er van uit te zijn gegaan dat de mensen zich wel ergens tussendoor zullen frommelen. In Breda doen ze het anders, daar krijgen de fietser en de voetganger ruim baan."
De verkeerskundige memoreert Groningen als voorbeeldstad. De enige echte 'fietshoofdstad van de wereld'. De basis werd gelegd al in de jaren zeventig, met het [ook destijds omstreden] grote Verkeerscirculatieplan. "De binnenstad is daarbij opgedeeld in vier gescheiden taartpunten. De clou is dat je met de auto niet van het ene kwadrant naar het andere kan komen. Toch vindt men dit werkbaar. De 'klokfactor' is erg belangrijk. Als automobilisten door krijgen dat omrijden sneller gaat, zal men dat zonder morren doen. Dus Tilburg, doe het gewoon, gooi die Heuvel dicht!"
Recent wordt onderzoek gedaan naar het verkeer op de Cityring om te bezien of snelheidsbeperkende maatregelen werken. Spapé is bekend met telmethodes maar vindt ook dat je dit soort onderzoek niet moet overschatten. "Tellen leert niet alles. Daarna weet je van auto's veel, van fietsers weinig en van voetgangers niets. Je moet ook de ruimte observeren." Ze wijst op een onderzoekje dat gedaan werd in Eindhoven. "De gemeente dacht dat de auto's dominant waren op de binnenring. Maar toen ze goed keken bleek dat er veel meer langzaam verkeer op zat. Toen zei de gemeente: Dan moeten we daar ook de weg op inrichten."
Kortom
Het betoog van Ineke Spapé leert:
Pak de doorkruisbaarheid van de stad aan, beperk de ruimte voor auto's in de binnenstad, geef ruimte aan fietsers en voetgangers en maak de Heuvel autovrij. Kies bewust voor lopen en fietsen.
Waarop de zaal zich wederom roert.
Een vrouw pleit ervoor om de fietsers op een fatsoenlijke manier terug te brengen op het Pieter Vreedeplein. "Nu is het een puinhoop."
Een ander vindt het 'bloedirritant' dat alle fietspaden in Tilburg kennelijk tweerichtingsverkeer geworden zijn.
Een derde weet te melden dat het Brabants Dagblad veel documentatie in het archief heeft van een voormalige correspondent fietsen. "Maar daar gebruik van."
Een man verzucht dat al die varkensruggen moeten worden weggehaald. Hij is al fietsend twee keer onderuit gegaan. Verder vindt hij het 'idioot voor een fietsstad' dat men bezig is een gigantische supermarkt te bouwen in Stappegoor. "Op de manier jaag je de mensen wéér de auto in."
Werk aan de winkel dus, en aan ideeën geen gebrek.
Volgend artikel: Efteling Excursie
Ineke Spapé
Verslag: Hans van den Berk
Foto's: Jasper Schoonhoven
