Tweede helft: Natuur

De Vlaming Ignace Schops is misschien wel de meest gezaghebbende natuurbeschermer van Europa. Hij is directeur van Nationaal Park De Hoge Kempen, het enige nationale park in Vlaanderen. Voor zijn aanpak in Vlaanderen won hij de Goldman Prize, de groene Nobelprijs. Inmiddels is hij ook voorzitter van Europarc, de koepel van nationale parken in Europa.

Hij houdt een boeiend en emotioneel betoog aan de hand van plaatjes. Zorgen over ons milieu zijn geen essentieel probleem meer, maar een existentieel probleem geworden. Alles begint met de biosfeer. Daarnaast is de rol van de overheid ook essentieel. "De T-Ford was als uitvinding nergens gekomen als de Amerikaanse overheid geen wegen had aangelegd. Hetzelfde geldt voor de luchtvaart. We zien ook dat beleid voor natuurbehoud werkt. Veel systemen werken niet maar dit wel." Schops wijst op de grote economische waarde die een nationaal park heeft. Zelfs een relatief bescheiden park van 6.000 hectare, vertegenwoordigt een waarde van 191 miljoen euro en vele banen.

Het baart hem zorgen dat de veestapel in Nederland weer groter wordt, want tegelijk gaat de biodiversiteit achteruit. Een beheersbare veestapel is weer essentieel voor de kwaliteit van de lucht die we inademen. "Het doel moet zijn dat we gaan investeren in kwaliteit in plaats van kwantiteit. De plofkip is een goed voorbeeld dat dit mogelijk is. Deze omschakeling heeft geen jobs gekost."

Het betoog van Schops mondt uit in

Stelling 1:

"Verdubbel het budget voor natuurbeleid"
Zes jaar geleden is het budget voor natuurbeleid gehalveerd. Dit moet minstens terugkomen op het niveau waarop het was. Nederland was gidsland en moet die rol terugpakken.

De zaal blijkt het voor 80 procent hiermee eens – maar CDA en VVD niet. Stientje van Veldhoven wel. Het eerste kabinet Rutte heeft inderdaad het natuurbeleid zo ongeveer afgeschaft. In de onderhandelingen voor het huidige kabinet Rutte is er 200 miljoen bijgeplust maar het is inderdaad te weinig. De biodiversiteit is teruggelopen en daarom heeft D66 in het verkiezingsprogramma 400 miljoen per jaar opgenomen voor natuurbeleid.

Voor Agnes Mulder is het niet alleen een kwestie van geld. Ze ziet goede ontwikkelingen in de provincie Drenthe. Intensieve landbouwbedrijven kunnen nu akkerranden aanleggen tegen een veel lagere prijs dan vroeger. 15 cent per meter tegen 40 cent.

Suzanne Kröger wil nog wel verder gaan dan een sterker natuurbeleid: er is ook een transitie nodig in de landbouw. GroenLinks wil ook geen boringen onder Waddenzee, en maatregelen tegen overbevissing. En dan hebben we het nog niet gehad over palmolie en soja.

Stientje van Veldhoven vindt dat er meer nodig is dan een paar akkerranden. Het huidige business model voor boeren is niet meer houdbaar. Veel boeren leven op de armoedegrens. "Er is een andere aanpak nodig met boeren samen, waar én biodiversiteit én landbouw van profiteren." Het steekt Agnes Mulder dat er in Den Haag over boeren wordt gesproken alsof ze geen hart zouden hebben voor natuur. "Daar stoor ik me aan, ik ben trots op onze boeren."

Femke Merel Arissen zet haar joker in. "Juist het CDA-beleid heeft gezorgd dat alle familiebedrijven naar de knoppen gaan in een rat race to the bottom. Júist het CDA heeft gezorgd voor een afname van de biodiversiteit. Mulder reageert dat de Nederlandse landbouwsector de beste ter wereld is. "Als je daar volledig mee stopt, krijg je import uit andere landen waar de omstandigheden slechter zijn." Stientje van Veldhoven noemt het onbegrijpelijk dat het CDA verkiezingsprogramma niet is doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving. "En dat voor een bestuurderspartij."

We komen op

Stelling 2:

"Halveer de Nederlandse veestapel"
Vooral in Brabant brengen CO2, mest, vervuild grondwater, ammoniak en fijnstof schade toe aan bossen, heidevelden en mensen. Deze achteruitgang moet stoppen, te beginnen in Brabant.

66 procent van het publiek blijkt het hiermee eens. Geen verrassing dat ook Suzanne Kröger zich aansluit: "De landbouw van de toekomst kent geen ruimte voor megastallen. Alle landbouw moet duurzaam worden." Ook Stientje van Veldhoven ziet er geen houdbaar verdienmodel meer in. "Nu een kwart van de veestapel af, daarna gaan we richting de helft."

Agnes Mulder signaleert dat we ondertussen wel een hele wereld te voeden hebben. "Laten we daaraan werken, het hoeft geen geld te kosten, daar kunnen we ook aan verdienen." Attje Kuiken wil de gezondheidsproblemen in Oost-Brabant net zo serieus nemen als de boeren. Waarop Mulder weer weet te melden dat juist grotere stallen kunnen leiden tot minder fijnstof.

Ignace Schops introduceert twee nieuwe stellingen. Hij pleit voor durf en visie bij de overheid. Stel je voor dat de burgemeester van Parijs, in 1891 geen toestemming had gegeven voor de bouw van de Eiffeltoren.... "Soms moet je dingen doen ook al is er geen draagvlak voor." Bijen vertegenwoordigen een toegevoegde waarde van 153 miljard. Een gigantisch bedrag dat we gratis en voor niets krijgen. Maar in grote delen van China zijn momenteel geen bijen meer en moeten mensen handmatig met penselen de bomen in om de bestuiving te doen. Dat willen we toch niet? En realiseert u zich dat wij de laatste generatie zijn die nog tonijn zal eten?

Natuur vertegenwoordigt kortom een waarde en value is in the eye of the beholder. Als wij mensen vinden dat het edelhert belangrijk is, dan kunnen we er wat voor doen. Voor de pandabeer gebeurt het al, voor het everzwijn is het eveneens mogelijk - in de stad Berlijn lopen inmiddels 8.000 everzwijnen rond. Iedere dag verschijnen wetenschappelijke studies die uitwijzen: hoe meer natuur er is, hoe gezonder de samenleving. Een samenwerking die LATTE-proof is, wordt heel erg succesvol. Waarbij Latte staat voor Lokaal, Authentiek, Traceerbaar, Trouwhartig en Ethisch verantwoord.

Stelling 3:

"Verbied vanaf 1 januari 2018 alle bestrijdingsmiddelen die bijensterfte veroorzaken"
DDT is vroeger al verboden, maar de nieuwe middelen zijn nog erger. Vooral bijensoorten hebben daar flink onder geleden maar ook de veldleeuwerik is voor 95 procent verdwenen.

Maar liefst 92 procent van de zaal is het hiermee eens. Eric Smaling kent het boek uit 1963 nog dat het einde van DDT inluidde. Wat de SP betreft is het afgelopen met bijengif.

Remco Dijkstra wil de stelling nuanceren. Hij woont zelf in de Betuwe en heeft een fruitteler als buurman. Deze mensen zoeken ook bewust naar alternatieve bestrijdingsmiddelen. Maar maatregelen moet je in Europees verband treffen, en ze moeten getoetst zijn op gezondheid en economisch effect. Bovendien is niet alles de schuld van boeren, soms is er sprake van natuurlijke vijanden zoals de varroamijt.

Femke Merel Arissen trekt de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek in twijfel. Een bedrijf als Monsanto toetst zijn eigen middelen en dan zie je weer economisch kortetermijndenken. "De PvdD wil direct alle middelen afschaffen die slecht zijn voor mens en dier."

Attje Kuiken is voor het verbod. "Laten we van bedreiging een kans maken. En laten we de Wageningse universiteit koploper maken op kennisgebied. Laten we gebieden aantrekkelijk maken voor bijen en vlinders." Eric Smaling vindt dit een goede insteek.

Stelling 4:

"Laat edelherten en wilde zwijnen vrijelijk rondlopen in alle natuurgebieden"
Deze dieren komen van oudsher in Nederland voor maar anno 2017 moeten ze achter een hek in slechts drie natuurgebieden. Geef ze de ruimte, net als konijnen en reeën.

De steun bij het publiek is hier met 65 procent wat lager. Femke Merel Arissen is beslist voor. Net als voor het verbinden van natuurgebieden. "Vrij rondlopende dieren hoeven niet te botsen met mensen. Je moet alleen stoppen met jagen zodat dieren ook niet worden opgejaagd."

Agnes Mulder wijst op de toch wel faliekante mislukking met de loslopende edelherten, zoals in Kennemerland. Volgens Arissen zijn dieren echter goed in staat zichzelf in de hand te houden. Aantallen nemen vanzelf af als er teveel dieren komen in een gebied.

Attje Kuiken is voor robuuste natuurgebieden en de situatie is nu nog niet optimaal. "Zie de wolf, die komt nog niet verder dan de snelweg in Drenthe." Je moet per gebied kijken wat verstandig is, en soms is menselijk ingrijpen nodig. Zie de bever in de Biesbosch.

Remco Dijkstra weet dat everzwijnen veel jongen kunnen krijgen; dit is afhankelijk van de eikeltjesoogst. "Maar die beesten kunnen tot 120 kilo wegen en dit leidt tot ongevallen langs provinciale wegen! Zomaar laten lopen werkt niet, laat dit over aan de mensen in het veld."

Daarmee is het debat tot een einde gekomen. De kandidaten doen ieder nog een korte oproep van 15 seconden. De voorgenomen stemming op 15 maart is volgens de live peiling in de zaal slechts voor enkele partijen wezenlijk veranderd als gevolg van het debat:
GroenLinks: 25% (-4 t.o.v. peiling voor het debat);
PvdD: 19% (+5);
D66: 13% (-1);
VVD: 12% (+6);
PvdA: 12% (+2);
SP: 9% (+1);
CDA: 4% (-2);
PVV: 0 % (-1);
Andere partij: 1% (0);
Zwevend: 4% (-8).

Benieuwd hoe het op 15 maart gaat uitpakken.

Volgend artikel: Milieucafé 23 maart 2017

Ignace Schops