2023

Naar een vuurwerkverbod

Gemeenten kunnen het niet alleen

Over vuurwerk ging het al vaker in het Milieucafé, in 2015 en 2016 bijvoorbeeld. Maar het onderwerp blijft actueel. Na twee rustige jaarwisselingen vanwege de coronapandemie was het afgelopen 31 december weer raak. Tilburgse ziekenhuizen rapporteerden weer net zo veel vuurwerkslachtoffers als voor de coronaperiode. Politiek gaan er steeds meer stemmen op voor een vuurwerkverbod maar in de Tweede Kamer is daar nog geen meerderheid voor. Lokaal is hier nog niet het laatste woord over gezegd. Hoe zit het in Tilburg? Wat kan en moet de gemeente doen met vuurwerk? Hierover spreken we met Stefan Jansen, fractievoorzitter van coalitiepartij PvdA en Ineke Couwenberg, fractievoorzitter van oppositiepartij CDA.

Maar nu burgemeester Theo Weterings toch in de zaal zit, kunnen we hem ook enkele inleidende vragen stellen. De politie heeft laten weten de overlast zat te zijn, vertelt presentator Frans Post; men is voorstander van een algemeen vuurwerkverbod. Hoe zit de burgemeester hierin? Wat is het beleid in Tilburg? Weterings legt uit dat de gemeente streeft naar een vuurwerkvrij Tilburg, dat is het uitgangspunt van de gemeenteraad. (De zaal geeft hem zowaar een spontaan applaus.) Maar, aldus de burgemeester, daar wordt stapsgewijs aan gewerkt. Primair via grotere vuurwerkvrije zones. Tilburg kijkt echter ook, net als veel andere steden, naar het organiseren van een centraal vuurwerk. "Of een lichtshow, dat zou ook kunnen. Dan zit je niet met de luchtverontreiniging." (Opnieuw een spontaan applausje.)

Het ligt allemaal heel moeilijk vanwege de landelijke regelgeving rond vuurwerk. Om nog maar te zwijgen van de internationale aspecten; "Het is niet uit te leggen dat je als Nederlander in België alles mag kopen wat in ons land verboden is, en het vervolgens niet mag afsteken."

Handhaving niet mogelijk
Tilburg kende afgelopen jaarwisseling twee vuurwerkvrije zones: in de Reeshof en in het centrum. De centrale vuurwerkshows die gepland waren in het Reeshofpark en rond de Piushaven werden op het laatste moment afgeblazen vanwege het weer. Frans Post vertelt dat het Milieucafé Onderzoeks Team na de jaarwisseling veldonderzoek heeft gepleegd en tot de conclusie kwam dat overal evenveel vuurwerkafval lag. Anders gezegd: er is nergens gehandhaafd.

Burgemeester Weterings kijkt daar niet van op, er is steeds gezegd dat de politie met Oudjaar wel andere zaken aan het hoofd heeft. Er kan gewoon niet op vuurwerk worden gehandhaafd, zonder duidelijke landelijke wetgeving die ook Europees is afgestemd. "Als wij in Nederland een vuurwerkverbod zouden afkondigen, moet ook geregeld zijn dat je niet eenvoudig in België gekocht vuurwerk toch eenvoudig kunt invoeren."

Debat
CDA-fractievoorzitter Ineke Couwenberg vertelt zelf weinig ervaring te hebben met vuurwerk. Toen de kinderen een bepaalde leeftijd hadden heeft ze met het gezin een paar keer wat vuurwerk afgestoken, keurig volgens de regels. "Het was leuk om te zien dat de kinderen ervan genoten maar na twee jaar was het ook over."

Collega fractievoorzitter Stefan Jansen heeft weinig last gehad van vuurwerk want hij heeft de jaarwisseling niet thuis gevierd. "Oud en nieuw blijft een mooi moment maar de terechte vraag is of vuurwerk daarbij hoort."
Terugkijkend hebben de vuurwerkvrije zones in elk geval niet gewerkt maar dit is geen reden het niet te blijven proberen. "Het afsteken van vuurwerk leidt tot zoveel ellende! Duizenden slachtoffers in één nacht, twee doden, veel mensen in de spoedeisende hulp, noem maar op. Je moet daar iets mee."

Marc Pruijn concludeert dat dit het derde thema van de avond is waarbij de doelen niet gehaald worden [naast klimaatdoelen en schoon water]. Frans Post wijst erop dat als het gaat over vuurwerk, CDA en PvdA landelijk pal tegenover elkaar staan. Het CDA ziet een verbod niet zitten, hoe zit Ineke Couwenberg er persoonlijk in? Ze wijst erop dat de partij het aan de gemeenten overlaat. En dat, net als overal, het Tilburgse CDA intern ook verdeeld is. ("Dat hoort zo in een brede volkspartij.") Ze vindt het in elk geval belangrijk dat er een landelijk standpunt komt. Bij een gemeentelijke vrijheid is een verbod niet te handhaven, dat is genoegzaam gebleken. "Als je dat van tevoren weet, moet je een dergelijke maatregel niet invoeren want dat is een slecht signaal."

Stefan Jansen is het met Ineke eens dat men in Den Haag de knoop moet doorhakken. Want in Tilburg vuurwerk verbieden terwijl je het in Goirle gewoon zou kunnen kopen, dat slaat helemaal nergens op. De PvdA is duidelijk voor een vuurwerkverbod. Er ligt inmiddels een wetsvoorstel van de Partij voor de Dieren en GroenLinks waar de PvdA en recentelijk D66 zich bij hebben aangesloten. Dit voorziet in:

  • verkoop van vuurwerk aan consumenten wordt verboden;
  • afsteken van vuurwerk door consumenten wordt ook verboden;
  • vanwege de traditie mogen professionals wel vuurwerk kopen en afsteken op het niveau van buurten, wijken of steden.

Uit deze uitgangspunten volgt dat particulieren dus ook geen voorwerk in bezit mogen hebben.

Fijnstof
De voorzitter van het CDA vindt een verbod op dit moment nog geen juiste keuze maar kan zich voorstellen dat dit wel de eindsituatie wordt. Stefan meldt dat er landelijk wordt gesproken over een overgangsperiode van tien jaar. "Dat betekent dus tienduizend vuurwerkslachtoffers extra en tien jaar vervuiling door fijnstof."

Ineke vindt het niet goed om de discussie toe te spitsen op slachtoffers. Een heleboel slachtoffers vallen buiten de periode tijdens oudjaar waarop je vuurwerk mag afsteken. Met andere woorden dit gebeurt al illegaal. Frans Post werpt op dat het probleem breder is; longarts Palmen vroeg in het Milieucafé al vaker aandacht voor de luchtkwaliteit in Tilburg. De fijnstofpiek rond oudjaar levert voor veel mensen hinder op. Er komt niet echt een helder antwoord; veel verder dan traditie, geleidelijkheid en de verbinding zoeken komt de CDA-politica niet. De partij is tegen polarisatie en wel voorstander van experimenten met een centrale vuurwerkshow om zo toe te kunnen groeien naar een vuurwerkverbod voor de hele stad.

Frans Post verwacht dat veel Tilburgers geen voorstander zullen zijn van beperkingen. Hoe kijkt Stefan Jansen hier tegenaan? Hij is het eens met het CDA dat er sprake zal moeten zijn van een overgangsperiode. "Dat heb je ook met zwarte Piet gezien: het ging in drie fases, drie jaar achter elkaar en uiteindelijk is het helemaal niet meer zo'n issue. Maar laten we de overgangsperiode wel kort houden, ik zeg drie jaar en niet tien jaar."

Ineke vindt het te kort door de bocht om meteen al voor drie jaar te pleiten. Ze wil een stappenplan zien, en de termijn is ook afhankelijk van hoe de experimenten verlopen en bevallen. "Deze traditie bestaat meer dan vijftig jaar dus daar komen we niet in drie jaar vanaf."

Het laatste woord is voor Stefan Jansen. "Ja het moet snel; Ja het moet met draagvlak; Ja we moeten van het slot met vuurwerk en gelukkig hebben we dat in Tilburg al uitgesproken. Alleen het is te makkelijk dat Den Haag de kwestie bij de gemeenten heeft neergegooid. Eigenlijk moet het Rijk de knoop gaan doorhakken en een beetje meer ballen tonen. Als iedere gemeenten het op zichzelf gaat doen heb ik er geen vertrouwen in."

Kortom: over drie jaar weten we meer.

 

Volgend artikel: Cherry Hayes

Ineke Couwenberg en Stefan Jansen

 

Foto's: Wendy Presser

Verslag: Hans van den Berk